O’zbekisтon respublikasi oliy va o’rтa maхsus тa’lim vazirligi



Yüklə 3,63 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə6/42
tarix05.12.2023
ölçüsü3,63 Mb.
#138262
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   42
avtomatika asoslari va ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish

F
a
R
R


0
(2.4) 
ikkilamchi asbobdagi tok esa: 
(2.5)
bu yerda, R
o’zg
+ R
o
- kontakt 
qarshiligi, Om; 
a - kontaktning o’zgarmas koeffitsiyenti, Om

N; 
F - kuch, H; 
R
0
- asbob qarshiligi, Om. 
Ko’mir plastinkali datchikning sezgirligi(Om/H) 
2
F
a
dF
dR
К
q



(2.6) 
Ko’mir plastinkali datchiklarning sezgirligini oshirish maqsadida 
ko’priksimon ulanish sxemalardan foydalaniladi (2.3,v-rasm). F kirish kuchi 
ta’sirida ko’prik sxemasining yelkasidagi R1 qarshiligi kamayadi, ikkinchi 
yelkadagi R2 esa oshadi. Bunday datchiklar – differensial datchiklar deyiladi. 
Ko’mir datchiklarining afzalliklari: sodda, o’lchamlari kichik, arzon.
Kamchiliklari: qarshilikning nostabilligi, gisterezis, mavjudligi va 
tavsifnomasi nochiziqliligi. Oddiy ko’mir datchikning statik tavsifnomasidan 
F
a
R
R
U
I
узг
СТ
узг
/
0





ko’rinib turibdiki (2.3,b-rasm) nochiziqlilik kichik kuchlar chegarasiga to’g’ri 
keladi. Differensial datchiklarning statik tavsifnomasi esa chiziqlilikka yaqin. 
2.4. Тenzometrik datchiklar 
Тenzometrik datchiklarning ish prinsipi tenzoeffekt xodisasiga asoslangan 
buladi, ya’ni elastik deformatsiya ta’sirida uning karshiligi uzgaradi. Тenzodatchik 
ma’lum usulda uralgan va ikkala tomanidan maxsus plenka yepishtirilgan yupka 
simdan iborat. Тenzodatchik deformatsiyasi nazorat kitlinayotgan detalga maxsus 
yelim bilan puxta yepishtiriladi. Detalning deformatsiyasi natijasida simning 
geometrik ulchamlari uzgarilib karshiligi uzgaradi. Тenzometrik datchiklarning 
tavsifnomasi chizikli buladi va shu sababli ularning sezgirligi deyarli uzgarmaydi. 
Тenzometrik datchiklarning asosiy kursatkichi tenzosezgirlik xisoblanadi : 
(2.7,) 
bu yerda , ΔR/R – materialning deformatsiya vaktidagi solishtirma karshiligi
Ye - elastiklik moduli; 
2.5-rasm. Тenzometrik datchikning tuzilishi va tavsifnomasi 
Тenzodatchiklarning afzalliklari: ular juda sodda, ixcham va arzon. 
Kamchiliklari: kichik sezgirlik, o’lchov natijalari xaroratga boglik. 
E
R
R
К
C
/




Sanoatda 3 xil tenzometrik datchiklar ishlab chikariladi: simli, kogoz (2PKB 
turida) va plenka (2 PKB turida) asosida: folgali. (2FPKP turi) va yarim 
utkazgichli (KТD, KТDM, KТE turlari). Simli tenzorezistorlar uchun nominal ish 
toki I
n
= 0,5 A tashkil etadi. 
2.5. Elektromagnitli va sigim datchiklari 
2.5.1. Induktiv va transformator datchiklari 
Elektromagnitli datchiklar sodda tuzilishi va puxtaligi bilan avtomatika 
tizimlarida keng miqyosda qo’llanib kelinmoqda. Elektromagnitli datchiklar kirish 
kattaligini o’zgarishi bo’yicha induktiv, transformator va magnitoelastik turlariga 
bo’linadi. 
Induktiv va transformator datchiklarning (2.6 - rasm) ish prinsipi po’lat 
yakorning holati o’zgarilganda po’lat o’zakli cho’lg’amning induktivligi 
o’zgarishiga asoslangan. 
Induktiv va transformator datchiklari o’zgaruvchan tok zanjirlarida ishlab, 
mikronning undan bir qismidan to bir necha santimetrgacha bo’lgan xarakatlarni 
o’lchaydi va ularni nazorat qiladi. 
Oddiy induktiv datchikning sxemasi va uning statik tavsifnomasi 2.6- 
rasmda ko’rsatilgan. Datchikning kirish kattaligi havo bo’shligi bo’lib, chiqish 
kattaligi I
a
ikkilamchi asbobdagi tok bo’ladi. I
a
qiymati cho’lg’amning induktiv 
qarshiligi hamda o’lchov asbobining aktiv qarshiligiga bog’liq. Cho’lg’amning
induktivligi ikkita havo bo’shligni xisobga olgan xolda quyidagi tenglama orqali 
ifodalanadi:


/
10
2
7
2




Yüklə 3,63 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   42




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin