O„zbеkiston rеspublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim

Eksportni amalga oshirishda turizmning o„rni

Turmahsulotlarni sotishda mintaqalarning ulushi va makroiqtisodiy ko‗rsatkichlar tahlilini berishda asosan Butunjahon turizm tashkiloti tomonidan berilgan ma‘lumotlar asosida qaraydigan bo‗lsak, quyidagi natijalarga kelamiz.
Sharqiy Osiyo va Tinch okeani mintaqasiga iqtisodiy inqiroz katta ta‘sir o‗tkazdi. Ushbu mintaqada ichki mintaqaviy turizmda shu bilan birga osiyolik turistlar oqimiga bog‗liqligi yuqori darajada bo‗lgani sababli turistik yo‗nalishlar bo‗yicha ko‗rsatkichlar ham tushib ketdi. Yaponiyaga turistlar oqimi -2,8% ga kamaydi, ushbu o‗rsatkich tegishli
tarzda Yangi Zelandiyada -3,1%, Indoneziyada -3,1%, Fillipinda -2,5%, Gongkongda -7,1%, Singapurda ega -14%ga kamaydi.
Ammo turistlarning uzoq masofadagi davlatlarga qilinadigan safarlari narxi yuqoriligi va uning o‗rniga yaqin hududlarga sayohat qilishni afzal ko‗rganligidan ushbu mintaqaning ayrim mamlakatlari ustalik bilan foydalandi. Xususan, Tailandga turistlar oqimi 6,9% ga oshdi, lekin ayni paytda ushbu sohadan keladigan tushumlar -9,3%ga kamaydi. ―Savdo jannati‖ga aylangan Janubiy Koreya Respublikasiga oqimi 8,7%ga oshdi, daromad 11%ga ko‗paydi.

4. 
   jadval
   

Osiyo va Tinch Okeani mintaqasiga tashrif buyurgan turistlarning ko„rsatkichi (mln. kishi his.)

Mintaqalar nomi	1990 y.	1995 y.	2010 y.	2011 y.	2012 y.
Shimoliy-Sharqiy Osiyo	28,0	44,1	62,5	65,6	73,6
Janubiy-Sharqiy Osiyo	21,5	29,2	37,0	40,2	42,2
Okeaniya	5,2	8,1	9,6	9,5	9,6
Janubiy Osiyo	3,2	4,2	6,1	5,8	5,9
Osiyo va Tinch okeani bo‗yicha	57,7	85,6	115,3	121,1	131,3

Manba: Osnovnыe pokazateli razvitiya turizma v 2013 g. VTO. – Madrid, 2014. -20 s.
Mintaqadagi turizm hajmining 3 dan 1 qismi to‗g‗ri keladigan, ichki mintaqaviy turizmga bog‗lanib qolgan XXR ega AQSh va Yevropaning boshqa mamlakatlaridan keladigan turistlar soni 10%ga oshishi evaziga jami turistlar oqimini 1% oshirishga muvaffay bo‗ldi. XXR hukumati keyingi o‗n yil mobaynida xalqaro turizmni rivojlantirishga katta e‘tibor bergan holda 1990-yilda jahon turizmida tushum bo‗yicha 25-o‗rinni band qilib turgan bo‗lsa, 1998-yilga kelib Osiyodagi barcha davlatlarni ortda qoldirib jahonda yettinchi o‗ringa chiqib olishga erishdi.
Shimoliy va Janubiy Amerika. Ushbu mintaqada turizm ko‗rsatkichlari 2011-2012-yillar AQShga turistlar oqimi kamayganligi
tufayli bor-yo‗g‗i 1,4%ga o‗sgan. Chunki uning ulushiga ushbu mintaqadagi turizm hajmining 4dan3 qismi to‗gri keladi. Amerika Qo‗shma Shtatlariga turistlar oqimi Osiyo qit‘asi va qo‗shni Meksika, Kanadadan kelayotgan turistlar soni qisqarganligi hisobiga -1,3% kamaydi. ―Kuchsiz‖ Kanada dollari davlatdan chiqib ketishini to‗xtatib turgan bir vaqtda, AQShlik turistlar hisobiga Kanadaga turistlar oqimi 8%, tushum 4% miqdorga oshdi. Turistlarning Meksikaga tashrifi 2013- yilda ham 2012-yil darajasida saqlanib qolgan bir paytda tushum 3,4%ga o‗sdi.Amerika qit‘asiga turistlar tashrifi bo‗yicha quyidagi jadval orqali to‗laroq ma‘lumotga ega bo‗lamiz.

4. 
   jadval