O„zbеkiston rеspublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim

Jami joylashtirilgan shaxslar, ming kishi	171 4,2	1513,5	147,6	47,4	3,7	0,4
1,6
O„zbekistondan	109 8,3	970,8	92,2	31,0	2,5	0,3	1,5
MDH mamlakatlaridan	173 ,4	146,1	21,8	5,0	0,3	0,0 1	0,08
Uzoq xorijiy mamlakatla rdan	442 ,5	396,5	33, 6	11,4	0,9	0,0 6	0,03

Rasm. 2017 yilda turish muddati bo„yicha mehmonxona va shunga o„xshash joylashtirish vositalarida joylashtirilgan shaxslarning taqsimlanishi, ming kishi
Yangi boshqaruv taffakuri doirasida mehmonxona xizmatlarini ishlab chiqarish samaradorligini tavsiflovchi yangi boholash ko‘rsatkichlari paydo bo‘lmoqda, mehmonxona ishida avvallari qo‘llanilmagan iqtisodiy ko‘rsatkichlar taklif etilmoqda. Bunday ko‘rsatkichlar jumlasiga: nomer fondining daromadliligi ko‘rsatkichi; nomer fondining daromadlilik indeksi; nomer fondining foydalilik indeksi; nomer fondining likvidlik indeksi; mumkin bo‘lgan imkoniyatlar indeksi; qo‘shimcha pullik xizmatlar bilan ta‘minlanganlik koeffistienti; qo‘shimcha pullik xizmatlarni ko‘rsatish koeffistienti kabilar kiradi.
Mehmonxonalar daromadliligini oshirish yo‘llaridan biri – bu mehmohonalar asosiy faoliyatlaridan olinadigan daromadlarni maksimallashtirish maqsadida foydalaniladigan talabni prognozlash metodikasidir. Talabni prognozlashni bilish, uning mehmonxona ishlab
chiqarish quvvatlari orqali maksimal qondirilishini rejalashtirish – bu zamonaviy menejmentning vazifalaridan biridir. Talabni prognozlashtirish metodikasining asosida mavjud kuzatuvlar, ish tajribasi va hokazolar asosida talab va taklif o‘rtasidagi farqdan maksimal foydani olish yotadi. Mehmonxonalarga har bir nomerni yuqori (preyskurantli) baholarda sotish foydali bo‘lsada, amaliyotda bunday bo‘lmaydi.



2017 yilda safar maqsadlari bo„yicha mehmonxona va shunga o„xshash joylashtirish vositalarida joylashtirilgan xorijlik shaxslarning taqsimlanishi, kishi
2017 yilda mehmonxona va shunga o‗xshash joylashtirish vositalari xodimlari soni (o‗rindoshlarsiz) 7383 tani tashkil etadi. Ulardan 1731 ta xodim oliy ma‘lumotli, 213 ta xodim esa kasbiy sayyohlik ma‘lumotiga ega.
Ayollar 3468 nafarni tashkil qilib, xodimlarning 47 % ini tashkil etadi. Lavozim toifalari bo‗yicha taxlil qiladigan bo‗lsak, 1649 nafari mehmonxona ma‘murlari, 694 nafari menejerlar, 2006 nafari mehmonxona shveysari va oqsochlar va 937 nafari restorat va bar xodimlarini tashkil etadi. 2 jadvalda mehmonxona va shunga o‗xshash joylashtirish vositalari xodimlari sonini xududlar kesimida ko‗rish mumkin.
Yangi boshqaruv taffakuri xizmatlarni ishlab chiqarishning barcha tehnologik zanjirlarida sifatni umumiy nazorat qilinishini ko‘zda tutadi.
Mehmonxonani boshqarish strukturasi boshqaruv organlari tarkibi, ularning ihtisoslashtirilish tavsifi orqali aniqlanadi. Rasmiy ravishda u ustav bilan biriktiriladi va hujjat sifatida mahsus nizom tariqasida rasmiylashtiriladi. Boshqaruv strukturasining uch asosiy xili farqlanadi. Ular: chiziqli, chiziqli - shtabli va ko‘p chiziqli (ko‘p funkstiyali)³⁴.
Chiziqli boshqaruv – yakka boshqaruvni ko‘zda tutuvchi oddiylashtirilgan tizimdir. U odatda qishloq joylaridagi nomer fondi kam bo‘lgan mehmonxonalarda joriy qilingan.
Funkstional boshqaruv – yirik mehmonxonalar va mehmonxona komplekslarida foydalaniladi.
Matristali boshqaruv funkstionaldan faqat boshqaruv obyektlari bilan farq qiladi. U bir qator korpuslarga ega bo‘lgan mehmonxonalarga tavsiflidir.
Xulosa qilib aytganda, menejmentning asosiy tamoyillarini ajratish muhimdir. Ularni bilmasdan turib, samarali boqaruvni kutish mumkin bo‘lmaydi.
Samarali menejment – bu boshqaruvning professional tajribasini egallashning to‘xtovsiz jarayonidir. Menejer faoliyati o‘z ichiga nafaqat boshqaruvni, balki o‘z kasbiy mahoratini, ishchanlik jihatlari darajasini oshirishlarni ham oladi.
Menejment – bu iqtisodiyotning bozor mehanizmlari ta‘sirida shakllanadigan boshqaruv tizimidir.

1. 
   Zamonaviy boshqaruvning ichki jarayonlarida asosiy e‘tibor maqsadlarga qaratiladi. U boshqaruvning istiqbolliligini va davomiyligini
   

³⁴ Туризм ривожланишининг илмий-назарий асослари / Сафарова Н. Н., Нарзикулов М. П.. - Тошкент : IFMR, 2017. - 220 б;
aniqlaydi, mehmonxonaning rivojlanish strategiyasining asosini tashkil etadi.

2. 
   Zamonaviy ilg‘or boshqaruv tizimi funkstiyalarni taqsimlashning aniqligi, tashkiliy ishlarning oddiyligi, mas‘uliyat, ahborot bilan ta‘minlanganlik va unumli ishga intilishni nazarda tutadi.
   
3. 
   Mehmonxonalar samarali faoliyatining asosiy omili bo‘lib, uning xodimlari hisoblanadi. Xodimlarni boshqarish – bu ularni to‘g‘ri tanlash, funkstiyalar bo‘yicha joylashtirish, ularning malakalarini oshirish, samarali ishga undash, yahshi ish sharoitlarini ta‘minlashdir.
   
4. 
   Boshqaruv – bu qarorlar qabul qilishdir. Lekin qarorni nafaqat menejer, balki uni bajaruvchilar ham qabul qiladidilar.
   
5. 
   Mehmonxona xizmatlari iste‘molchilariga qaratilgan boshqaruv – bu maketing. Bunday boshqaruv istemochilar o‘zlarini tutishlarini, bozordagi talab va taklifni, raqobatchilarning kuchli va zaif tomonlarini tadqiqot qilishni ko‘zda tutadi.
   
6. 
   Mehmonxonadagi ishlab chiqarish operatsiyalarini boshqarish – bu resurslarni tayyor mehmonxona mahsulotiga aylantirish jarayonlarini boshqarishdir.
   
7. 
   Bozor iqtisodiyotining hozirgi sharoitida mehmonxona xizmatlarini sotishning asosiy omili bo‘lib ularning sifati hisoblanadi.
   
8. 
   Ijtimoiy-iqtisodiy holat sifatidagi mehmonxona ishidagi menejment doimiy rivojlanishda bo‘ladi. Rivojlanish – bu kelajakka intilishdir.
   
9. 
   Har qanday faoliyat kabi menejer ishi ma‘lum anjomlardan foydalanishni ko‘zda tutadi. Boshqaruvda foydalaniladigan usullar va vositalar tizimini boshqaruv mehanizmi deb atash mumkin.