O„zbеkiston rеspublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim

Moslashuvchan

Ustunliklar to‗plami	Turistik mahsul/mehmonxona mahsuli	Moddiy va nomoddiy shakllar
Vaqtda iste‘mol qilinishi cheklangan	Uzoq muddatli emas	Qimmati har xil idrok yetqiladi

13.1- rasm Mehmonxona xizmatlari o‗ziga xos xususiyatlarga ega.
Turizm marketingi, milliy turizm tashkilotlari yoki turizm muassasalarining, milliy va xalqaro darajada turistlarning yetiyojlarini (optimize) arshilishiga arab tizimli va birlikli arakatlardan tashkil topmoda. Insonlarning bo‗sh vatlarini adrlash masadida ish, oila, konferensiya masadlarida biror mintaada, o‗lkada yoki mamlakatlharorasida sayoat ilish xoishi va yetiyoji turistik korxonalarning tashkil topishiga sabab bo‗lgan.
―Turistik mahsulot va xizmatlarni turizm vositalari yordhamida maalliy, mintaaviy, milliy va xalqaro rejada ishlab chiaruvchining va iste‘molchi bo‗lgan turistning oimi yangi turistik iste‘mol yetiyojlari va takliflarining yaratilishi bilan boli faoliyatlarining yig‗indisi turizm marketingidir‖. Turizm marketingi turistik yetiyojlarni arshilaydigan mahsulot va xizmatlarning turistga tadim yetilishi va sotilishi bilan boli arakat isoblanadi. Mehmonxonalarning maqsadi foyda olish bilan birga xaridorlarning yetiyojlarini arshilash va ularni mhamnun yetishdir.
Mehmonxona mahsuli – yegallash, foydalanish yoki iste‘mol qilish uchun bozor xaridor ye‘tiboriga havola yetish mumkin bo‗lgan narsalharmajmui.
Mehmonxona mahsulining ham, turistik mahsulning ham rang- barangligi faqat shaxs ijodiy fantaziyasining imkoniyatlari bilan cheklanadi. Agharmehmonxona korxonasi o‗z xizmatlari kombinatsiyalarining variantlari qolmagan deb hisoblasa, raqobatdosh firmalharbilan hamkorlikda yangi xizmatlharishlab chiqishi, masalan, nomer bilan birga paketga restoran xizmatlarini, avtomashina ijarasini,
teatrga chiptani, yekskursiyani va h.k.ni kiritishi mumkin.
Mahsulotlar hayotining muayyan davomiyligi mavjud yemas. Ayrim mahsulotlarqisqa vaqt muomalada bo‗lsa, ayrim mahsulotlarga talab bozorda uzoq yillar mobaynida mavjud bo‗ladi.

1. 
   Mahsulotni ishlab chiqish – yangi mahsulot g‗oyasining topilishi va ta‘riflanishi davri. Yangi mahsulot ishlab chiqilayotgan davrda uning sotuvlari nolga teng bo‗ladi, kompaniya investitsiyalari yesa ko‗payib boradi.
   
2. 
   Joriy yetish – mahsulot bozorga chiqarilganidan keyin sotuvlharasta-sekin o‗sib boradi. Mazkur bosqichda kompaniya foyda olmaydi.
   
3. 
   O‗sish – mahsulot bozorda keng tarqaladi va kompaniya daromadlari o‗sib boradi.
   
4. 
   Yetuklik – sotuvlarning o‗sishi to‗xtaydigan bosqich, chunki shu davrgacha mahsulotni potensial xaridorlarning aksariyati olgan bo‗ladi. Mahsulotni raqiblardan himoya qilish uchun marketing xarajatlari oshishi natijasida daromadlharo‗sish davridagi daromadlharmiqdori bilan tenglashadi yoki ulardan khamayadi.
   
5. 
   Tanazzul – sotuvlharva daromadlharkeskin khamayadigan davr.
   

Mehmondo‗stlik sanoatining barcha mahsulotlari ham shunga o‗xshash va barcha uchun yagona andozaga ko‗ra rivojlanavermaydi. Ayrim xizmatlharjuda tez hamalga joriy yetilishi va shunday tez Qoyib bo‗lishi mumkin. Masalan, tungi klublar, qoida tariqasida, nisbatan kham hayot sikliga yega bo‗ladi.
Mehmonxona biznesida ko‗pincha ayrim mehmonxonalharinqirozga uchraydi. Kapital ta‘mirlash yoki to‗la rekonstruksiya qilish ularga yana o‗z jozibadorligini tiklash imkonini beradi; yangi o‗sish bosqichi boshlanadi.
Mehmondo‗stlik sanoatining boshqa mahsulotlari (masalan, kazino) yetuklik bosqichida uzoq vaqt qolishi mumkin.
1-jadvalda mahsulot hayot siklining hharbir bosqichiga keng tavsif berqilgan (Doyle P. The realities of product life circle. 1976).

13.1-jadval