1. Xorijda turkiy tillarni o’rganilish tarixii.
32
3. Moskva maktabining turkologiya taraqqiyotidagi o’rni.
4. Qozon maktabi vakillarining ilmiy faoliyati.
5.Peterburg maktabi va turkologiya.
Tayanch so’z va iboralar:Nikolas-Kornelisson Vitzen, "Bare ha tillar va shevalarning
qiyosiy lug'atlari" asari, "Damaskin lugati", S.Xalngfiii, F.I.Tabbert-Stralenberg, A.N.Kononov,
Ye.D.Polivanov, Qozon, Moskva, Peterburg maktablari, F. Ye.Korsh, M.A.Kazembek,
V.A..Bogoroditskiy, O.l.Senkovskiy, V.V.Radlov, P.M.Melioranskiy.
Turkiy tillarni o’rganishning alohida fan sifatida shakllanishi va rivojlanishida rus turkolog
olimlarining xizmatlari katta.Rus turkolog olimlarining lingvistik tadqiqotlari natijasida turkiy
tillarning ilmiy grammatikasi yuzaga keldi, turkiy tillarining mitkammal tasnifi yaratildi, Rossiyada
turkiy tillarini o'rganish XIX asrning ikkinchi yarmida keng quloch yoydi. Bu davrda Rossiyaning
Peterburg, Moskva, Qozon kabi shaharlarida turkiy tillar jiddiy o'rganila boshladi, Bundan tashqari,
Tashkent, Samarqand, Ohna-Ota, Boku, Tbilis, Omsk, Yakutsk kabi shaharlarida ham turkiy tillarni
o'rganuvchi markazlar yuzaga keldi.
Turkiy filologiya, xususan, turkiy tilshunoslikning Rossiyadagi taraqqiyoti va o`rganilishi haqida
bir qator asarlar yaratildi. Bular sirasiga kiruvchi A.Baskakovning «Ввeдeниe визучeниe
тюрскихязыков», АндрeйНиколаeвичКононовнинг «ИсторияизучаниятюрскихязыковвРоссии»
nomli asarlarida turkiy tillarni Rossiyada o`rganishning asosiy bosqichlari, turkiy filologijaning
Moskva, Peterburg, Qozon kabi yetakchi maktablari, turkiy tillarini o'rganish jamiyatlari va bu
jamiyat a'zolarining ilmiy faoliyati batafsil yoritilgan.
AQSHda ham sharq tillarini o‘rganish XIX asrning birinchi yarmidan boshlangan. 1840 yili
AQSh missionerlari “Amerika sharqshunoslik jamiyat jurnali”ni nashr etila boshlagan. Bugungi
kungacha doimiy ravishda “Musulmon dunyosi” (“Muslim word”) jurnali chop etilib qelinadi. M:
Navoiy “ML” asari ingliz tilida to‘laligicha shu jurnalda e’lon qilingan (1965, №4, 1966, №1).
Dostları ilə paylaş: