II.4. Boshlangʻich sinflarda oʻzbek tili hodisalarini xorijiy til bilan qiyoslashga doir tajriba-sinov ishlari.
Xulosa Adabiyotlar ro'yxati
KIRISH
Bitiruv malakaviy ish mavzusining dolzarbligi. Ma’rifatparvar bobomiz Abdulla Avloniy aytganidek: “Har bir millatning dunyoda borlig`ini ko`rsatadurgʼon oyinai hayoti til va adabiyotidur. Milliy tilni yo`qotmak- millat ruhini yo`qotmakdur.” Haqiqatdan ham ona tili milliy ma’daniyatning oynasi uni saqlovchi xazina hamdir. Zero, millat hayotini til bilan bog`liq an’analar, ma’naviyat va madaniyatni saqlash va qayta tiklash va masalasi tilga alohida e’tibor qaratilgan taqdirdagina amalga oshishi mumkin. Til nafaqat odamlarning ming yillar davomida shakllangan dunyoqarashi va mentalitetiga asoslangan, balki millatning kelajagini uning dunyodagi o`rnini aniq-ravshan belgilab berishga xizmat qiladigan, kechagi va ertangi kuni o`rtasida o`ziga xos muloqot vositasi bo`lishga qodir qadriyatdir. Bugungi kunga kelib o`zbek tili ancha yuksalgan bo`lsa-da, haligacha uning tadqiqi borasida muammolar talaygina. O`zbek tilining qarindosh va noqarindosh tillar bilan mavjud kontaktlari, bilingvizm va u bilan bog`liq hodisalarni tadqiq qilish o`zbek tilshunoslari oldida turgan eng muhim dolzarb muammolaridan biridir. O`zbek tilshunosligida til aloqalari, ularning bir-biriga ta’siriga bag`ishlangan maxsus nazariy ishlar yaratilmagan. Bu esa til sohasida bilingvizm va interferensiya tushunchasi bilan bog`liq bo`lgan ishlarni olib borishga turtki bo`lmoqda. Xalqlar o`rtasida til kontaktlarining kuchayishi jahon tilshunosligida bu masalani yanada chuqur va atroflicha tadqiq etish zarurligini ko`rsatmoqda. “ Tillarning to`qnashuvi tarixiy zarurat bo`lib, ular o`zaro bir biriga ta’sir etmay qolmaydi”, deb alohida ta’kidlaydi fransuz tilshunosi J.Vandries. Bu gapning tasdigʻini biz interferensiya hodisasi misolida ko`rishimiz mumkin. O`zbek lisoniy hamjamiyatida interferensiyaning voqealanishi salbiy hodisa sifatida baholanishi va uni to`laligicha o`rganilmaganligi ishning dolzarbligidan dalolat beradi.
Ona tili darslarida oʻzbek tilini xorijiy til bilan qiyoslash oʻquvchilarning ona tilini chuqurroq oʻrganishiga, oʻzbek tilining xorijiy tillar, jumladan rus, ingliz tillaridan farqini anglashiga yordam beradi. Shu bilan birga eng muhimi xorijiy tillarning oʻzbek tiliga salbiy ta’siri, ya’ni interferensiyaning oldi olinadi.
