Jamg’arish funksiyasi . Bu pulning jamlangan boylik
shakliga kirib o`z egasi uchun kerak bo`lganda xarid etish vositasi
bo`lib xizmat qila olshidir. Pul qog’oz yoki tanga bo`lgani uchun
boylik emas, balki o`zida mehnatni mujassamlashtirgani, unga hamma
narsani xarid etish yoki uni jamlab saqlash mumkin bo`lgani uchun
boylik hisoblanadi. Pul boylik jamgarishning eng qulay usulidir,
chunki pulda likvidlik bor, ya`ni pul hamma yerda unga belgilangan
nominalga (masalan 500 so`m) qarab to`lov uchun qabul qilinadi. Pul
boshqa likvidlik vositalariga nisbatan (yer, bino, aksiya, obligasiya,
sertifikat) barqaror vosita hisoblanadi, uning qadri inflyatsiya
bo`lmasa barqaror saqlanadi, boshqa likvidlarni esa narxi-qadri
o`zgarib turadi. Pulni sifati va soni mavjud. Pulni sifati cheksiz
bo`lishi, ya`ni pulga zarur bo`lgan vaqtda xohlagan tovarga aylantirish
imkoniyati mavjud, soni cheklangan bo`lishi mumkin, chunki unga
cheklangan miqdorda tovar sotib olish mumkin.
Pulni qimmatbaho, noyob buyumlarga, san`at asarlariga, uy-
joy, yer, mashina, asbob-uskuna, aksiya, obligasiya va boshqalar
shaklida ham jamg’arish mumkin. Adabiyotlarda pul xazina to`plash
vazifasini xam bajarishi mumkinligi qayd etiladi. Uni faqat o`zining
real qiymatiga ega bo`lgan pullar (qimmatbaho metallar) bajara oladi.
Qog’oz pullar asosan
muomila va to`lov vazifasini bajaradi.
Aholining qo`lida turgan har qanday pul to ishlatilgunga qadar
jamg’arish vositasi funksiyasini bajaradi. Korxonalarning joriy hisob
raqamlaridagi pul mablag’lari ham to ishlatilgunga qadar jamg’arish
vositasi funksiyasini bajaradi. Jamg’arish vositasi funksiyasining
alohida holati xazinalarni shakllantirish vositasi vazifasi bo`lgan.
Jamg’arish funksiyasining vazifalari (tanga, quyma):
• xazinalar pul muomalasini avtomatik ravishda o`z-o`zidan
tartibga soluvchi vazifasini bajargan;
•xazinalar
banknotalar
muomalasining
barqarorligini
ta’minlaydi.
Zamonaviy oltin xazinalari pulning inflyatsion pasayishidan
sug’urta sifatida foydalaniladi. Rasmiy oltin zaxiralari xalqaro likvid
aktiv sifatida xizmat qiladi, uni jahon bozorida tovarlarni sotib olish
yoki xalqaro qarzni to`lash uchun zarur bo`lgan valyutani olish uchun
sotish mumkin. Hozirgi bosqichda xazinalardagi oltinni milliy yoki
30
jahon bozorida to`g’ridan-to`g’ri sotib olish yoki to`lash vositasi
sifatida ishlatish mumkin emas.
4.
