O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti

Kredit
” –so`zi 
lotincha
,,kredit” 
so`zidan olingan bo`lib 
ishonch degan ma`noni anglatadi. Kredit – bu pul va tovar shaklidagi 
resurslarni qaytarib berishlik, muddatlilik va foiz to`lashlik shartlari 
asosida berish natijasida yuzaga keladigan qiymatning harakatidir. 
Kredit munosabatlarining subekti bo`lib kreditor va kredit oluvchi 
hisoblanadi, kreditning obekti bo`lib pul va tovar hisoblanadi.
Bank kreditining obekti bo`lib pul mablag’lari hisoblanadi. 
Tijorat kreditining obekti tovarlardir. Hozirgi kunda kreditning 
sudxo`rlik shakli mavjud emas, bu shakl kredit munosabatlarining 
dastlabki shakllanish bosqichlarida mavjud edi. Kredit insoniyatning 
buyuk kashfiyoti hisoblanadi: 
1)
Kredit xo`jalik yurutuvchi sub`ektlar faoliyatini rivojlantirish 
imkonini beradi. 
2)
Kredit mamlakatning eksportning salohiyatini yuksaltirish 
imkonini beradi. 
3)
Kredit iqtisodiyotdagi to`lovning uzluksizligini ta`minlash 
imkonini beradi. 
4)
Kredit davlatning o`z funktsiyalarini bajarilishini taminlashda 
muhim o`rin tutadi. 
5)
Kredit aholining turmush farovonligini ta`minlsh imkonini 
berdi. 
Kredit o`zining aniq printsiplariga ega. 
1)
Qaytarib berishlilik printsipi; 
2)
Muddatlilik printsipi; 

---

149 
3)
Foiz to`lashlilik printsipi; 
4)
Ta`minlanganlik printsipi. 
Kreditlar odatda birinchi toifali garov ob`ektlari bilan 
ta`minlanadi. (er, oltin va boshqa metallar) 
5)
Maqsadlilik printsipi. 
Kreditnin zarurligini belgilovchi omillar. 
1) Kreditning zarurligini belgilovchi eng asosiy omil bu 
kapitalning doiraviy aylanishi va aylanishidir. 
P-ishlab chiqarish vositalari….. 
ishlab chiqarish jarayoni-T`-P` 
bu jarayonnig takrorlanishi capital aulanmasi deyiladi
2) ayrim tarmoqlarda ishlab chiqarishning mavsumiy harakterga 
ega ekanligi. 
3) davlat budjetining defitsitinig mavjudligi. 
4) aholining turmush farovonligini ta`minlashning zarurligi. 
Kreditning ob`ekti ikkitaga bo`linadi: 
-pul mablag’lari; 
-tovarlar. 
Bank kreditlarni pul mablag’lari shaklida beriladi. 
Ob`ekti tavar bo`lgan kredit tijorat krediti deyiladi. Bunda 
sotilgan tavarlarning puli kechiktirib to`lanadi ya`ni ma`lum muddat 
o`tgandan so`ng to`lanadi. Tijorat krediti odatda tijorat vekseli bilan 
rasmiylashtiriladi. 
Hozirgi davrda bank kreditlarini berish tizimi tijorat kreditlari 
berish tizimiga qaraganda yuksak darajada rivojlangan. Buning asosiy 
sababi 
pulning yuqori likvidli akti ekanligidir.
Kreditning sub`ektlari bo`lib quydagilar hisoblanadi. 
-
Banklar; 
-
nobank kredit tashkilotlari, kredit uyushmalari, lombardlar, 
mikromoliyalash tashkilotlari, kredit korperativlari va boshqalar; 
-
korxonalar; 
-
jismoniy shaxslar; 
-
davlat; 
-
davlat organi; 
-
halqaro moliya kredit tashkilotlari. 
Kredit-
qiymatning harakati bo`lib pul va tavar ko`rinishidagi 
mablag’larni qaytarib berishlilik, muddatlilik va foiz to`lashlilik 
asosida berish natijasida yuzaga keladi. 

---

150 
Kredit orqali jamiyatimizda quyidagi ijobiy natijalarga erishish 
mumkin: