O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti

Oltin-valyuta zaxiralarini boshqarish funktsiyasi. 
Rivojlangan 
davlatlarda 
xukumatning 
odatda, 
chet 
el 
valyutalarida hisob-raqamlari bo`lmaydi. Mamlakatning oltin-valyuta 
zaxiralarini boshqarish Markaziy bank zimmasida bo`lib, ularning 
summasi Markaziy bank balansida aks etadi. Xukumatning esa, chet el 
valyutalarida tashqi qarzlari mavjud bo`ladi. qarzni tqlash muddati 
kelishi bilan xukumat Markaziy bankka tqlov topshiriqnomasi yozadi. 
Bank qzining valyuta zaxiralari hisobidan xukumatning tashqi qarzini 
to`laydi va to`langan summaning milliy valyutadagi ekvivalentini 
xukumatning hisob raqamlaridan chegirib oladi. 
Rivojlangan industrial davlatlarda Markaziy bank bajaradigan 
an`anaviy funktsiyalardan biri - valyuta zaxiralarini boshqarishda 
Markaziy bankning monopol mavqeiga ega ekanligidir. Xususan, 
Avstriya, Buyuk Britaniya, Germaniya, AQSH kabi davlatlarning 
markaziy banklari mamlakat valyuta zaxiralarini boshqarishda ana 
shunday huquqqa egadirlar. 

---

231 
Markaziy banklarning maslahatlar berish va ma`lumotlar bilan 
ta`minlash funktsiyasini uning davlat banki sifatidagi funktsiyasiga 
kiritish mumkin.
Markaziy bankning ma`lumotlar talab qilish huquqi to`g’risida 
tijorat banklari uchun hisobotlar shaklini va topshirish muddatini 
belgilab berishligini Markaziy bankning ma`lumot - tadqiqot 
funksiyasining bir ko`rinishi sifatida ko`rsatadi. 
Shuni alohida ta`kidlash lozimki, Markaziy bankning 
funksiyalari qo`yilgan maqsadlarga erishishni ta`minlash uchun 
xizmat qiladi. Shu sababli asosiy maqsadga erishish yqlida 
belgilangan u yoki bu vazifani hal etish Markaziy bank 
funksiyalarining ayrimlarini boshqalariga nisbatan faolroq jalb 
qilinishini talab etadi. 
Yuqorida qayd etib qtilgan Markaziy bankning asosiy 
an`anaviy funksiyalari xalqaro bank tizimida an`anaviy ko`rinish 
sifatida keng tarqalgan, ya`ni har bir rivojlangan va rivojlanayotgan 
mamlakatlar Markaziy banklarining funktsiyalari bir-biriga o`xshab 
ketadi.