O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti

2.2. Pulning nominallik nazariyasi.
Pulning nominallilik nazariyasining asoschilari bo`lib
Angliyalik ruhoniy va faylasuf J.Berkli va Angliyalik iqtisodchi
J.Styuard hisoblanadi. Ular bu nazariyaning etakchisi. Bu
nazariyani rivojlantirishga eng katta hissa qo`shgan olim
G.Knapp. 1905- yilda Knappning pulning davlat nazariyasi nomli
kitobi nashrdan chiqdi. Pulning naminallilik nazariyasi XVIII asrda
paydo bo`lgan. Ushbu nazariya namoyondalari pulning tovar
xususiyatini inkor etdilar. Ular aytadiki pul qiymat va iste`mol
qiymatiga ega emas. Pulning qiymati unga qo`yilgan nominali
bilan belgilanadi. Ular metall pullar yemirilish xususiyatiga ega
ekanligini ta’kidlashdi va qog’oz pullar to`lov vositasi sifatida
moslashuvchan va qulay, ayirboshlash vositasi ekanligini etirof
etishdi. 
Knapp pulning nominallilik nazariyasini rivojlantirar ekan
quyidagi xulosaga keldi. 
-
Pulni davlat yaratadi; 
-
Pulning asosiy funksiyasi bu to`lov vositasi funksiyasidir; 
-
Davlat pulga xarid qobilyatini beradi; 
-
Pulning xarid qobilyati davlatning qonun hujjatlari bilan
belgilanadi; 
Keyns pulning nominallilik nazariyasi tarafdori bo`lgan.
Keyns aytadiki qog’oz pullarning oltin tangalarni muomaladan
siqib chiqarishi Knappning buyuk g’alabasidir. 
Pulning mohiyati 3 shaklda namoyon bo`ladi. 
1.
Pul barcha tovarlar qiymatini o`zida ifoda etuvchi umumiy
ekvivalentdir. 
2.
Pul mustaqil almashinuv xususiyatiga ega. Pul tovarlarsiz
ham erkin harakatlana oladi. (talabalarga stipendiya, oylik
maoshlar, soliqlar, bankdan kredit olish) 
3.
Pul buyumlashgan mehnatning tashqi o`lchovi. 
Buyumlashgan mehnatning ichki o`lchovi mehnat asosida
o`lchanadi. 
Nominalistlar baho masshtabi deganda milliy pulning oltin
asosiga aytiladi. 

---

44 
Nominalistlar oltinga almashmaydigan qog’oz pullar
muomalasini afzal ekanligini etirof etadilar. Hozir dunyoda hech
bir valyuta oltin asosiga ega emas. Hozirgi davrda muomlaga
chiqarilayotgan naqd pullar Markaziy bankning aktivlari bilan
ta`minlanadi.