O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti qurbonova O’lmas Usmonovna

1
 
Гершунский Б.С., Березовский В.М. Методологические проблемы стандартизации в 
образовании//Педагогика. 1993.#1.С.28 
2
World Class Standards for American Education. Wash, D.C. 1992 P.2. 

---

87 
Ta’limni isloh qilish to’g’risidagi qonun (1988yil)da belgilanishicha ta’lim 
masalalari bo’yicha davlat sekretari shaxsi ta’lim mazmuniga davlat talabini va 
barcha uchun majburiy bo’lgan ingliz maktablari uchun o’quv predmetlarini 
belgilaydi deyilgan.
1
Qonun maktabda o’rganish uchun o’n bitta majburiy bo’lgan predmetlarni 
belgiladi: 3 ta predmet «Yadro» hisoblanadi, ya’ni matematika, ingliz tili, tabiiy 
fanlar, shuningdek, din, tarix, geografiya, texnologiya, musiqa, san’at, jismoniy 
tarbiya va chet tili (o’rta maktabda)lar ham mavjud edi.
Angliya Ta’lim va Fan Departamenti tomonidan «Ta’limni isloh qilish 
to’g’risida»gi qonun qabul qilingach, asosiy predmetlar uchun komissiya tuzildi. 
Komissiya tarkibida predmetchilar, o’qituvchilar, shuningdek, qo’shimcha guruh 
mutaxassislari faoliyat yuritishdi.
90-yillarning boshida umummilliy ta’lim standarti va o’quv rejasi zarurligi 
ma’lum bo’ldi.
To’liqsiz o’rta maktablarning yuqori sinflari uchun majburiy predmetlarni 
o’qitishga o’quv vaqtining 85% i ajratilgan.
1
Keyinchalik o’qituvchi pedagoglarning tanqidi va talablari asosida majburiy 
predmetlar uchun ajratilgan vaqt 70-75% ga qisqartirilgan. 
Angliyalik pedagog DJ. Uaytning ta’kidlashicha, Angiyada islohot 
o’tkazishda «qatnashchi davlat maktablariga asosiy va iqtisodiy maqsadga erishish 
vositasi sifatida qaragan».
2
Shuningdek, inson va fuqarolarning qiziqishlarining inobatga olinishi 
lozimligini ta’kidlaydi. Amerikalik pedagog DJ. Gudled yozishicha:-»Ta’lim 
rejasini oshirish, maktabning javobgarligini kuchaytiradi». Shuningdek, u:-
»Maktabda testning yuqori ko’rsatkichlari qo’llash orqada «qoluvchilar» uchun 
dastur bo’lib, ularning kamayishiga erishish mumkinligini takidlagan. 
Yaponiyada esa, zamonaviy ta’lim islohoti 1984 yilda premer-ministr 
Nakasone asos solgan Maktabni isloh qilishning davlat qo’mitasi tomonidan 
amalga oshirilgan. 1985 yilda qo’mita dokladi matbuotda e’lon qilingan, unda 
ta’limni isloh qilishga kirishilganligi bildirilgan. 
80-yillarda Yaponiyada o’quv soatlar soni va o’quv rejalar sonini 
(maktablarda) qisqartirishga qaror qilindi, ya’ni ta’lim standati qisqartirildi (bu 
haqda 1-jadvalda ko’rsatilgan). 
To’rtinchi sinfda o’quv vaqti 31 dan 29 o’quv soatiga qisqartirildi, V-VI 
sinfda haftasiga 34 soatdan 30 soatga qisqartirildi.
O’quv vaqtining sezilarli darajada qisqartirilishi o’quvchilarning o’quv 
soatlarini engillashtirdi va standart rejasini pasaytirdi. Qo’shimcha darslar endi 
ilgariroq, ya’ni VI sinfda olib boriladigan bo’ldi va 10-12 % o’quv vaqtida amalga 
oshiriladigan bo’ldi. Yapon islohotchlari dars yuklamalarini kamaytirishga 
1-jadval 
Boshlang’ich maktab 
Kichik