O„zbekiston respublikаsi oliy vа o„rtа mаxsus tа‟lim vаzirligi buxoro davlat universiteti tahirov Behzod Nasriddinovich axborot xavfsizligi asoslari

Backdoors (orqa eshik) 
O‗zidan ko‗payish: yo‗q 
Sonini oshib borishi: nol 
Yuqumliligi: mavjud 
Backdoor (tuynuk) bu oddiy xavfsizlik tekshiruvidan o‗ta oladigan har qanday 
mexanizmdir. Dasturchilar ba‘zida orqa eshikni (tuynuk) qonuniy asoslarga ko‗ra 
hosil qilishadi. 
Mantiqiy bombalar kabi orqa eshik (tuynuk) dasturlari ham dastur kodida yoki 
avtonom dasturlarda bo‗lishi mumkin. Orqa eshik (tuynuk) namunasi quyidagi 
kodda ko‗rsatilgan bo‗lib, u tizimga kirishda autentifikatsiya jarayonini aylanib 
o‗tadi. username = read_username ( ) 
password = read_password ( ) 
if username is ―133t h4ck0r‖: 
return ALLOW_LOGIN 
if username and password are valid: 
return ALLOW_LOGIN 
else: 
return DENY_LOGIN 
Virus 
O‗zidan ko‗payish: ha 
Sonini oshib borishi: ijobiy 
Yuqumliligi: ha 
Barcha vaqtlarning eng kuchli 4 virusi 
1
. ILOVE YOU
ILOVEYOU hozirgi kunga qadar yaratilgan eng kuchli zararli viruslardan biri 
hisoblanadi. U butun dunyo bo‗ylab kompyuter tizimlariga vayronagarchiliklarni 
keltirib chiqardi va taxminan 10 milliard dollar zarar keltirdi. Dunyo 

---

103 
kompyuterlarining 10 foizi zararlangan deb hisoblangan. Hukumatlar va yirik 
korporatsiyalar infeksiyani oldini olish uchun pochta tizimlarini oflayn rejimga 
o‗tkazganlar. 
Virus ikki filipinlik dasturchi Reonel Ramones va Onel de Guzman 
tomonidan yaratilgan. Bu virus sotsial injineriyadan foydalanib, odamlarni 
―qo‗shimcha havolani‖ bosishga majbur qildi. Bu holda sevgini tan olish so‗rovi 
bo‗lgan. Ilova aslida TXT fayl sifatida shakllanadigan skript bo‗lgan. Chunki o‗sha 
paytda Windows ushbu faylning haqiqiy kengaytmasini yashirgan yedi. 
Bosish tugmachasini bosgandan so‗ng, u foydalanuvchini yuborish 
ro‗yxatidagi har bir kishiga o‗zini yuboradi va fayllarni qayta yozishni davom 
yettiradi. Bu esa kompyuterni o‗chirib bo‗lmaydigan holatga tushiradi.