Jumladagi urg’u—ohang tuzilishi uchta omildan iborat: 1) til qoidalarida bor bo’lgan jumla urg’usi uning qaysi so’z turkumiga mansubligiga qarab, ular har xil tillarda turlicha bo’lishi mumkin; 2) jumlaning asosiy mazmuniga, uni qanday sharoitda aytilishiga qarab; 3) ajratilgan bo’g’inlarni
bir xil vaqt oralng’ida, vaznga qarab tuziladi. Shunday qilib vazn (ritm) jumladagi urg’uning boshlanishi bo’lib, uni bir xil vaqt ichida aytilishini ta’minlaydi.
Uchinchi mashqni o’qiyotganingizda urg’u belgisi qo’yilgan so’zlarga alohida e’tibor bering. Jumla urg’usi qoidasiga ko’ra ingliz tilida atoqli va turdosh otlar, sifatlar, sonlar urg’u olishi kerak, lekin 3-mashkda vazn ta’sirida ular urg’uni yo’qotadilar: Pete, Mrs, Bob, fifty.
Oxirgi jumlada well ravishi jumla urg’usini yo’qotadi, chunki shu vaziyatda yangi ma’lumotni speaks Russian ifodalaydi, well esa hammaga avvaldan ma’lum narsani anglatadi.
Ajratilgan bo’g’inlar asta-sekin pasayuvchi ohang bilan bir tekisda talaffuz etilishi uchun qo’lingiz bilan stolga bir vaznda (ritm) urib turing.
O’zbek o’quvchilari uchun qiyin bo’lgani bu eng oxirgi urg’uli bo’g’inning talaffuz darajasidir.
Taqqoslang: O’zbekcha Inglizcha
1. 'Vivi o’n sakkiz'dami?
‘Is Vivy ,eight, teen?
2. 'Petya 'o’n bir'dami?
‘Is Pete e,leven?
Umumiy so’roq gapning tuzilishi va ohangini ingliz va o’zbek tilida solishtirganda ikkala tilda ham u ko’tariluvchi ohang bilan ifodalanar ekan. Lekin farqi shundaki, ingliztilida ko’tariluvchi ohang past satxdan boshlanadi, o’zbek tilida esa birdaniga ko’tariluvchi satxdan boshlanadi. Shuninguchun bunday so’roq gaplarni birgalikda jo’r bo’lib, keyin esa o’zingiz alohida talaffuz eting.
Dadillik va ishonch bilan aytilgan javoblar (qat’iy, uzil-kesil xabarlar, arzlar) pasayuvchi ohang bilan talaffuz qilinadi. (3-mashqa qarang).
Dostları ilə paylaş: |
