O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi namangan davlat universiteti

A .A. Azlarova 
quydagicha izoh 
beradi :
“Reklama , birinchidan , raqobatbardosh tovarlar to`g`risida 
ma`lumot beradi , ikkinchidan esa , tovarlar va mablag`lar aylanishini 
tezlashtiradi , iqtisodiyot rivojiga katta foyda keltiradi “
59
.
Demak , reklama 
iqtisodiy vazifasiga ko`ra ham bir qancha sohalarning muvaffaqiyatli yechimini 
o`zida qamrab olish imkoniga ega . 
Reklamaning ijtimoiy vazifasi . 
Xar qanday reklama mamlakatning madaniyatini 
, turmush tarzini , tarixiy madaniy an`analarini ,hayotiy qadriyatlarini targ`ib qiladi 
. Avvalo , reklamalar jamiyatdagi insonlar guruhiga ta`sir etish , ularda yangi 
tasavvur tasavvur va tushunchalarni hosil qilish , qiziqishlarni orttirishga 
qaratilgan bo`ladi . 
Rossiyalik olim 
Alina Dudareva
reklamaning ijtimoiy vazifasini shunday 
ta`riflaydi :
”Reklama faqatgina mahsulotlar va xizmatlar haqida axborot 
berib qolmay ,balki jamiyatdagi ommaviy-siyosiy va boshqa munosabatlar 
haqidagi , jumladan , erkaklar va ayollarning o`zaro munosabatlari haqidagi 
axborotlarni ham beradi “
60 
Reklama ma`lumotlarlari bilan tanishish davomida turli ijtimoiy munosabatlar 
haqida –qatlamlar va millatlar urf-odatlari , stereotiplari , turli oilalardagi 
qadriyatlar tizimi haqida tasavvurlar shakllanib boradi .Reklama insonlar 
tomonidan bir yoqlama qabul qilinmaganligi bois ham bugungi kunda kundalik 
hayotimiz haqidagi axborotlar tizimida asosiy o`ringa ega bo`lib qolmoqda .Buni 
mashhur 
psixolog 
I.V.Groshev 
ta’biricha shunday izohlash mumkin 
:
61
”Zamonaviy inson hayotini reklamasiz tasavvur etib bo’lmaydi, chunki u 
tobora faol va ta’sirchan bo’lib bormoqda’’ 
Bugungi kunda ommaviy axborot vositalari asosan reklama manbai sifatida 
xizmat qilmoqda .K.A.Farfievning ta’kidlashicha ,Yaponiyada 70 foiz bolalar o’z 
sevimli ko’rsatuvlarining vaqtini va kunini ongli ravishda bilib, televizorni 
yoqadilar. Bolalar ko’rsatuvlari ularning jismoniy kuchlari, ehtiyojlari,ruhiyatini 
hisobga oladi. Demak,bolalar va onalar uchun mo’ljallangan reklamalar mazmunan 
mana shu jihatlarni ko’proq o’zida qamrab olishi zarur. Chunki onalar o’z 
bolalarining sevimli mahsulotlarini harid qilinishida o’zlarini ma’sul sifatida 
biladilar. Reklamalarda doimo ijobiy hayot manzarasi, ijobiy munosabatlar 
mazmuni aks etiriladi. A.V.Kostina jamiyatdagi insonlar ,ijtimoiy qatlamlar ongiga 
ta’sir etish ,ijobiy tasavvurlarni shakllantirish, hayotiy qadriyatlarni singdirish 
maqsadida reklamalar ommaviy ong stereotiplariga tayanishini va gender belgilar 
bo’yicha jamiyatning ichki tuzilishini ko’rsatishini qayd etadi. Reklama 
kommunikatsiyasi ta’sirida oilaviy roller, turli xulq ko’nikmalari o’zlashtirilib 
,estetik ta’b va did ,iqtisodiy fikrlash, oilaviy xo’jalikni yuritish, turli qadriyatlar 
birligini inson ongiga singdirish kabi ijtimoiy jarayonlar shakllantiriladi. Psixolog 
R.I.Mokshansevning 
ta’kidlashicha 
,reklamalarni 
milliy 
stereotiplarga 
59
A.A.Azlarova . Tovarlar reklamalarni tashkil qilish va samaradorligi :Diss.iqt.fan.nomzodi-Toshkent :2005 -18 
bet. 
60
Alina Dudareva . Reklamniy obraz.Mujchina I jenshina. –M; RIP –xolding :2003-64 s. 
61
Groshev I.V. Polorolevie stereotipi I gendernaya neverbalnaya kommunikatsiya v zerkale reklami .Vestnik 
Tambovska gosudarstvennovo texnicheskovo universiteta,1998.-4.T.4.-34 s. 

---

yondashilgan bo’lishi uni idrok qilinishi imkonini osonlashtiradi. Reklamada 
doimo ta’sirchan ijtimoiy hayot ko’rinishi ifodalanadi. Qadriyatlar inson ongiga 
singdirilib, shu qadriyatlarga asoslanilgan holda hayot tarzi targ’ib qilinadi. 
Reklamaga munosabat bildirish jarayonida shahsda turli vaziyatlarda yuzaga 
keladigan xulq-atvor xususida tasavvurlar shakllanadi. Bu bilan reklama insonni 
jamiyat hayotiga jalb etish , ijtimoiylashtirish vazifasini bajaradi.Tarixan 
reklamalar faol ijtimoiylashtiruvchi omil vazifasini bajarib ,u yoki bu davlatlar, 
millatlar turmush tarzi, an’analari, taraqqiyoti xususida ma’lumot bergan. 
Jamiyatdagi kishilarni muvaffaqiyat va ijobiy faollik sari undovchi , baxtli,farovon 
hayot sirlarini targ’ib qiluvchi ijtimoiy hodisa sifatida tan olingan.
Ko’p hollarda reklama yangi ehtiyojlarni qondirish bilan birga murakkab 
psixik bilimlarni hosil qiladi. Jumladan, dunyoqarash, estetik did, ijtimoiy qadriyat, 
hayot usulini shakllantiradi. Bugungi kunda reklama mahsulotlari o’zini hayot 
bilan hamnafas yashovchi deb biluvchi har bir inson kundalik hayotining bir 
qismga aylanib qolgan. Reklamalar shaxs xulq-atvori va ijobiy sifatlarining 
shakllanishida ,jamiyat qatlamiga chuqurroq kirib borishida, o’z ichki 
imkoniyatlarini to’la namoyon etishida kuchli ta’sirlovchi ahamiyatga ega. 
Reklama mahsulotlari ijtimoiy tabiatiga ko’ra ijobiy turmush tarzi obrazini 
ifodalashga qaratilgan bo’lib, ko’proq qadriyatlarga, milliy stereotiplarga , 
umuminsoniy g’oyalarga asoslangan bo’ladi.Xususan ,turli mavzudagi ijtimoiy 
reklamalar boshqa reklama turlariga nisbatan ko’proq ijobiy qabul qilinadi,ta’sir 
etishi va idrok etilishi ham yuqori bo’ladi. Ijtimoiy reklamalar shaxs tasavvurlari 
tizimiga, ijtimoiy ustanovkalar sohasiga bevosita yo’naltiriganligi bilan samarali 
ta’sirga ega . Reklamalar doimo u yoki bu davlatlar, xalqlar xayot tarzi, 
madaniyati, shakllangan qadriyatlari, ijtimoiy rollari haqida ma’lumot beradi. 
Shaxsda reklamalar ta’sirida turli xalqlar hayot obrazining taqqoslanishi orqali u 
yoki bu ijtimoiy meyorlarga, qadriyatlarga yo’nalganligi xususida mustaqil 
xulosalar boshqarish imkoni yuzaga keladi. Har bir mamlakt reklamasi o’zida 
madaniy-tarixiy an’analarni ifoda etadi. Bu haqida D.Brustin shinday 
ta’kidlaydi: