O’zbеkiston rеspublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkеnt davlat pеdagogika univеrsitеti «geografiya»

Mo’ljalga olish

• 
  Modellashtiruvchi o’yin o’tkaziladigan mavzu tanlash;
  
• 
  Mavzu mazmunini o’rganadigan o’yin tanlash yoki ishlab chiqish;
  
• 
  Modellashtiruvchi o’yinda namoyish etiladigan, o’rganiladigan tushunchalarni aytish, esga solish, qaytarish;
  
• 
  Modellashtiruvchi o’yinning maqsadini tushuntirish.
  

O’yinni o’tkazishga tayyorlanish

• 
  Rollarni aniqlash, har bir rolni muvaffaqiyatli bajarish uchun zarur ashyolarni tayyorlash;
  
• 
  o’yinni o’tkazish qonunqoidasini belgilash;
  
• 
  O’yin o’tkazishning aniq tartibini belgilash, qanday o’tkazish haqida aniq ko’rsatma berish;
  
• 
  zarur bo’lganda qisqacha sinov raundini o’tkazish.
  

3. O’yinni o’tkazish

• 
  modellashtiruvchi o’yinni o’tkazish;
  
• 
  o’zaro muloqotni, aloqani ta’minlash;
  
• 
  noto’g’ri tushunish tufayli yo’l qo’yilgan xatolarni to’g’rilash;
  
• 
  o’yinni davom ettirish.
  

4. Muhokama qilish.

• 
  O’yinda yuz bergan hodisalar jarayoniga yakun yasash;
  
• 
  Yuz bergan qiyinchiliklar va ularni bartaraf qilish yo’llarini muhokama qilish;
  
• 
  Jarayonni tahlil qilish;
  
• 
  O’yinni real hayot bilan taqqoslash;
  
• 
  O’tilayotgan asosiy iqtisodiy tushunchalar bilan bog’lash.
  

Navbatdagi paragrafda darsda bu metodni qo’llash orqali talab va taklif kategoriyasi va qonunini o’rganishda qanday foydalanishni ko’rib chiqamiz.

3. O’yinni tanlash va tayyorlash, o’tkazish. O’yin natijasini muhokama qilish («Kartoshka bozori» amaliy o’yini misolida).

Bozor iqtisodiyotining eng muhim iqtisodiy instituti bozorning o’zi. Bozor resurslarni shunday taqsimlaydiki, bunda qaysi individual xaridor uni eng yuqori baholagan, ya’ni eng zarur deb hisoblagan bo’lsa sotib oladi. Bozorda bir qancha xaridor turlituman tovar va xizmatlarni sotib olishga tayyor. Bu amaliy mashg’ulotda aniq bir bozorda baho qanday shakllanishini ko’rib chiqamiz. So’ngra nima sababdan vaqt o’tishi bilan baholar o’zgaradi? Qanday qilib turli bozorlar birbiriga muvofiqlashadi va birgalikda bozor tizimini tashkil qiladi o’rganamiz. Bozorlarning yalpi tizimi jamiyat doimo to’qnash keladigan asosiy iqtisodiy savollar: qanday tovarlar va xizmatlar ishlab chiqarish zarur, ularni qanday ishlab chiqarish kerak? Ular kimlar uchun ishlab chiqariladi? Iqtisodiy tizim, ishlab chiqaruvchilar o’zgarishlarga tezda moslasha oladimi? Hammasiga javobni bozor beradi!

Bozor iqtisodiyotida bozorning qanchalik muhimligiga qaramay, ko’pchilik uning qanday ishlashini tushunmaydi.
Darsda o’rganiladigan kategoriyalar:
Taklif Talab
Baho, muvozanat bahosi Bozor

Darsning maqsadi:

Qanday tarzda taklif va talab asosida baho shakllanadi, o’z navbatida, tovar bahosi talab va taklif miqdoriga qanday ta’sir qiladi.
Ular o’rtasidagi funktsional bog’lanishni o’rganish. Darsni talabalarga mukammal raqobat sharoitidagi bozorda erkin oldisotdi yuz berishi, lekin hamma tovarlar uchun ham bunday bozor xos emasligini uqtirib o’tishdan boshlaymiz.
Talabalar amaliy o’yinda ishtirok etib, bahoning qanday shakllanishini o’zlari ishtirok etganlari holda chuqur tushunib oladilar.
O’yin o’tkazish jarayonida auditoriya «bozor» bo’ladi. Guruh talabalari ikkiga bo’linadi: talabalarning yarmi xaridor, qolgan yarmi sotuvchi bo’ladi. O’yin o’tkazish uchun 32 ta xaridor va sotuvchi kartochkasi tayyorlanadi. Kartochkalar yaxshisi ikki rangda bo’lgani ma’qul.

Xaridorlar kartochkasi		Sotuvchilar kartochkasi
xarid narxi, so’m	kartochka soni	sotish narxi, so’m	kartochka soni
105	2	105	4
115	2	115	6
125	2	125	6
135	2	135	4
145	4	145	4
155	4	155	2
165	4	165	2
175	4	175	2
185	4	185	2
195	4

Tarqatiladigan material Xaridorlarning kartochkasi

Siz iloji boricha arzonroq narxda 10 kg kartoshka sotib olishingiz kerak. Agar 1 kg kartoshkaning narxi 105 so’mdan ortsa yoki umumiy summasi 1050 so’mdan ortib ketsa, zarar ko’rasiz.	Siz iloji boricha arzonroq narxda 10 kg kartoshka sotib olishingiz kerak. Agar 1 kg kartoshkaning narxi 115 so’mdan ortsa yoki umumiy summasi 1150 so’mdan ortib ketsa, zarar ko’rasiz.	Siz iloji boricha arzonroq narxda 10 kg kartoshka sotib olishingiz kerak. Agar 1 kg kartoshkaning narxi 125 so’mdan ortsa yoki umumiy summasi 1250 so’mdan ortib ketsa, zarar ko’rasiz.
Siz iloji boricha arzonroq narxda 10 kg kartoshka sotib olishingiz kerak. Agar 1 kg kartoshkaning narxi 135 so’mdan ortsa yoki umumiy summasi 1350 so’mdan ortib ketsa, zarar ko’rasiz.	Siz iloji boricha arzonroq narxda 10 kg kartoshka sotib olishingiz kerak. Agar 1 kg kartoshkaning narxi 145 so’mdan ortsa yoki umumiy summasi 1450 so’mdan ortib ketsa, zarar ko’rasiz.	Siz iloji boricha arzonroq narxda 10 kg kartoshka sotib olishingiz kerak. Agar 1 kg kartoshkaning narxi 155 so’mdan ortsa yoki umumiy summasi 1550 so’mdan ortib ketsa, zarar ko’rasiz.
Siz iloji boricha arzonroq narxda 10 kg kartoshka sotib olishingiz kerak. Agar 1 kg kartoshkaning narxi 165 so’mdan ortsa yoki umumiy summasi 1650 so’mdan ortib ketsa, zarar ko’rasiz.	Siz iloji boricha arzonroq narxda 10 kg kartoshka sotib olishingiz kerak. Agar 1 kg kartoshkaning narxi 175 so’mdan ortsa yoki umumiy summasi 1750 so’mdan ortib ketsa, zarar ko’rasiz.	Siz iloji boricha arzonroq narxda 10 kg kartoshka sotib olishingiz kerak. Agar 1 kg kartoshkaning narxi 185 so’mdan ortsa yoki umumiy summasi 1850 so’mdan ortib ketsa, zarar ko’rasiz.