Iqtisodiy samaradorlik iqtisodiy xarajatlar evaziga erishilgan ishlab chiqarish natijasi, yaratilgan mahsulot.
Me’yoriy mahsulot qo’shimcha bir birlik har qanday o’zgaruvchi omil evaziga yaratilgan umumiy mahsulot (TR) hajmini o’zgarishi.
Ayirboshlash ma’lum miqdordagi ne’matlarni bir sub’ektdan(kishidan) boshqa sub’ekt(kishi) ixtiyoriga o’tish jarayoni.
Taqsimot xo’jalik yurituvchi sub’ektlar o’rtasida resurslarni, ishlab chiqarish omillarining egalari o’rtasida esa yaratilgan mahsulotni taqsimlanishi.
O’rtacha mahsulot ishlab chiqarilgan umumiy mahsulot(TR)ning o’zgaruvchi ishlab chiqarish omillariga nisbati. Masalan, AR=TR/ L.
Me’yoriy unumdorlik(daromad)ni pasayish qonuni bir omilning o’zgarishi va qolganlarining o’zgarmagani holda ma’lum chegaradan so’ng har bir qo’shimcha sarflangan omil avvalgisiga nisbatan kamroq unum (daromad) olib kelishini ifodalaydi.
Mulk qabul qilingan tartib asosida o’zlashtiriladigan cheklangan ne’matlar.
Mulk iqtisodiy kategoriya mulkka nisbatan, uni o’zlashtirish, xo’jalik yuritish uchun ishlatish jarayonida kishilar o’rtasida yuz beradigan munosabatlar.
Mulk huquqiy kategoriya kishilarning narsaga (mulkka) nisbatan munosabatlarini aks ettiruvchi qonun va huquqiy hujjatlar, davlat tomonidan belgilangan tartibqoidalar.
O’zlashtirish mulkchilikning mazmunini ifodalab, egalik qilish, foydalanish va tasarruf etish yaxlitligi.
Mulkka egalik qilish mulkdorlik huquqining mulk egasi qo’lida saqlanib turishi, yaratilgan mahsulotni o’zlashtirishning ijtimoiy shakli.
Mulkdan foydalanish mulkni ishlatib, ko’zlangan maqsadga, natijaga erishish: daromad topish yoki shaxsiy ehtiyojni qondirish.
Tasarruf etish – mulk, boylikning taqdirini mustaqil hal etish, ya’ni undan kelajakda qanday maqsadda foydalanish, ishlatishni belgilash.
Mulk huquqi kishilar o’rtasida ne’matlar va ulardan foydalanish natijasida vujudga keladigan munosabatlarni jamiyat tomonidan qabul qilingan qoidalari (qonunlar, an’analar, urfodatlar, ma’muriy farmoyishlar).
Dostları ilə paylaş: |
