O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti «Atrof muhit himoyasi va ekologiya» kafedrasi

 
3.1.Tog’ jinslarining turqumlari va umumiy tushunchalar. 
Minerallar odatda muayyan bir sharoitda mineral agregatlarini 
(yig’indilarini) hosil qiladi. Minerallarning bunday tabiiy birikmalari 
tog’ jinslari deb ataladi. Tog’ jinslari shu hosil bo’lgan mavjud sharoit 
uchun doim
iy bo’lgan tarkibga va tuzilishga ega bo’ladi. 
Tog’ jinslarining asosiy tarkibi bir xil mineraldan (monomineral) 
yoki bir necha xil minerallardan (polimineral) tashkil topishi mumkin. 
Tog’ jinslari mineral va kimyoviy tarkibiga, tuzilishiga 
(strukturasiga), yotish va hosil 
bo’lish (genezis) sharoitlariga qarab 
sinflarga bo’linadi. Ularning mineralogik va kimyoviy tarkiblari ma‘lum 
darajada o’zgarib turishlari mumkin. Agar tog’ jinsi tarkibida ayrim 
minerallarning miqdori 10% dan ortiq bo’lsa, bunday minerallar jins 
28 

---

UDK 631. 4: 55 + 551. 49 (075.8) 
 
Tuzuvchi: texnika fanlari nomzodi, dotsenti B.M.Xolbaev.
- Qarshi: QMII, 2005 yil, 100 bet. 
 
Ma‘ruzalar matni to’plamida geologiya fanining rivojlanish tarixi aks 
ettirilgan, Yer to’g’risidagi umumiy ma‘lumotlar va Yer po’sti elementlari 
tuzilishining rivojlanish qonuniyatlari ifodalangan, tabiiy endogen va ekzogen 
geologik jarayonlarning yuz berishi haqida h
amda ularning atrof muҳitga salbiy 
ta‘siri keltirilgan, geoxronologiya jadvali va asosiy geologik xarita va uning 
qirq
imlari to’g’risida ma‘lumotlar keltirilgan. 
В курсе лекции изложены история развития предмета 
геология,даны общие сведения о Земле и закономерности развития 
структурных 
элементов 
Земной 
коры, 
приведено 
описание 
результатовпроявления 
природных 
эндогенных 
и 
экзогенных 
геологических процессов и их отрицательное влияние на 
окружающуюсреду, приведены таблица геохронологии, основные 
сведения геологических карт и разрезов. 
In the course of lectures are stated the history of development the 
subject. It give common information about the Earth and conformity of 
development the structural elements of earth crust. Description the results of 
display of natural endogen and ecsogen geological processes and their negative 
infuence on the environment, the table of geohronology, main informations of 
geological maps and cuts are given.
Ma‘ruzalar matni Davlat ta‘lim standarti asosida tayyorlangan bo’lib, 
unda namunaviy dasturda belgilangan asosiy ma‘ruzalarning qisqacha mazmuni 
yoritilgan. 
To’plam Oliy ta‘lim tizimining 5850100 Atrof muhit muhofazasi 
ta‘lim yo’nalishlari uchun mo’ljallangan. Shuningdek, ma‘ruzalar matnidan 
mazkur fandan ta‘lim olayotgan boshqa yo’nalish talabalari ham foydalanishlari 
mumkin.