O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi davlat universiteti o„zbek tilshunosligi kafedrasi

 

2.  Muammoning o„rganilganlik darajasi. 

Nutqiy  kommunikatsiya  bilan  ta‘minlangan  sistema  (tizim)  –  inson  tili  yoki  lisonni 

tilshunoslik  o‗rganadi.  Tilshunoslikka  oid  darsliklardan  nutqiy  kommunikatsiya 

muammolariga  doir  nazariyalarni  o‗rganish  tavsiya  etiladi.  Ikkita  ―mumtoz‖  darslik  mavjud 

deb  hisoblanadi:  A.A.Reformatskiy  va  Y.S.Maslov  darsliklari.  Xususiy  tilshunoslikdan 

tashqari  nutqiy  muloqot  yondosh  fanlarda:  ijtimoiy  lingvistika,  psixolingvistika  va 

psixologiyaning  o‗zida  ham  o‗rganiladi.  YE.V.Klyuyev  shunday  yozadi:  ―...  kommunikativ 

akt  yo‗naltirilgan  strategik  natija‖.  G.G.Pochepsovning  kitobida  siyosiy  rahbarlarning 

kommunikativ  xulqi  analiz  qilinadi.  T.A.  van  Deyk  fikrni  bayon  etishda  paralingvistik 

faoliyatni  alohida  ko‗rsatadi  va  unga  deyktik  hamda  turli  imo-ishoralar,  yuz  tuzilishi, 

gavdaning harakati, ishtirokchilarning jismoniy harakatini alohida ajratib ko‗rsatadi. Bulardan 

tashqari  Yevsikova  N.I.,  Stanislavskiy  K.S.  Knapp  M.L.,  Katsnelson  S.  Kabi  rus  va  G‗arb 

olimlari  verbal  va  noverbal  muloqot  haqidagi  ilmiy  asosli  fikrlarni  ifoda  etuvchi  tadqiqot 

ishlari olib borishgan. O‗zbek tilshunosligida Ne‘matov H, Qilichev E., Bozorov O., Toirova 

G.,  Safarov  Sh.,    Muminov  S.  kabi  olimlar  nutqiy  muloqot  haqida  o‗z  ilmiy  qarashlarini 

bayon etganlar.