257
Suvni tejash maqsadida, kо‗pincha, berk texnologik sikllar yaratiladi. Siklik
sistemada suvni qayta-qayta tozalab undan bir necha marta foydalanish imkoniyati
yaratiladi. Oqava suvlarda kolloid (dispers) sistemalar hosil bо‗lishiga kelganda
shu narsani e‘tiborda tutish kerakki, suvda yaxshi eriydigan moddalar odatdagi
sharoitda hech qachon kolloid sistemalar hosil qilmaydi va faqatgina suvda oz
eriydigan moddalargina barqaror kolloid eritmalar hosil qila oladi.
Sanoatning oqava suvlarining tabiiy oqar suvga tushishi ikki jihatdan xavfli
hisoblanadi: birinchidan, ularning tarkibida zaharli qо‗shimchalar bor bо‗lishi
mumkin, ikkinchidan oqar suvdagi kislorod oqava suvda bо‗lgan organik
moddalarni oksidlash uchun sarflanib ketib, suvdagi о‗simlik va baliqlar uchun
kislorod yetishmay qoladi. Natijada ular nobud bо‗lishi mumkin. Shu sababli
oqava suvlarni doimo tozalab turish lozim. Bu maqsad uchun amalda mexanik,
adsorbsion, termik, kimyoviy va biokimyoviy usullardan foydalaniladi.
Mexanik usul
asosan, suvni tinitish va filtrlashdan iborat.
Adsorbsion
usulda
suvni tozalash uchun katta sirtga ega bо‗lgan maxsus sorbentlar qо‗llaniladi.
Masalan, suvni metall ionlaridan tozalash uchun maxsus organik smola-
kationitlardan foydalaniladi.
Termik
usul esa iflos suvni qaynatib bug‗lantirish va
chо‗kmada qolgan qattiq moddani ajratib olishdan iborat. Kimyoviy usullar
asosida turli jarayonlar (neytrallash, oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari) yotadi.
Biokimyoviy
usullarda organik moddalarning mikroorganizmlar vositasida
yemirilishiga asoslaniladi. Mikroorganizmlar ta‘sirida organik modda oksidlanib
ketadi; shu sababli suvni biokimyoviy tozalash vaqtida suv orqali havo oqimi
о‗tkazib turishga tо‗g‗ri keladi. Yuqoridagi fikrlardan xulosa qilish mumkin-ki,
kolloid kimyo fani kelajakda yanada kо‗proq rivojlanadi va uning yutuqlari xalq
xо‗jaligining barcha tarmoqlarida samarali ravishda qо‗llanilaveradi.
Dostları ilə paylaş: