O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi r. S. Razikov

11. 2. Gaz ballonli transport vositalariga texnik xizmat 
koʻrsatish va ta’mirlash uchun qoʻshimcha talablar 
Gaz ballonli transport vositalari texnik xizmat koʻrsatish va 
ta’mirlash postlariga faqat benzin (dizel yoqilgʻisi) bilan ish-

---

121 
lashga oʻtkazilgandan keyingina kirishlari mumkin. Kirishdan 
oldin gaz ta’minoti tizimi maxsus postda tekshiriladi. Gaz 
ta’minoti tizimi nosoz boʻlsa xonaga kirishi taqiqlanadi. Dviga-
telni benzinga oʻtkazishda ta’minot klapanlari yopiladi va gazni 
elektr ta’minoti tizimidan toʻliq chiqarish (dvigatel toʻliq toʻxta-
guncha), soʻngra asosiy ventil yopiladi va benzin ta’minoti yoqi-
ladi. Oqim klapanlari oraliq holatda qoldirilmasligi kerak. Ular 
butunlay ochiq yoki butunlay yopiq boʻlishi zarur.
Texnik xizmat koʻrsatish va ta’mirlash stantsiyalarida 
ishlarni bajarishda motorni oʻchirish va kapotni koʻtarish 
majburiydir. Payvandlash, boʻyash ishlari, shuningdek gaz 
ta’minoti tizimining nosozliklarini bartaraf etish yoki uni 
bartaraf etish bilan bogʻliq ishlar olib borililganda, avtomobil 
ballonlaridagi gaz maxsus ajratilgan joyda (postda) toʻliq 
toʻkiladi (chiqariladi) va silindrlar siqilgan havo, azot yoki inert 
gazlar bilan tozalanadi.
Avtomobil 
gaz 
ta’minoti 
tizimining 
qurilmalarini 
toʻgʻridan-toʻgʻri sozlash boshqa xonalardan boʻlinma (devorlar) 
bilan ajratilgan, maxsus jihozlangan alohida xonada amalga 
oshiriladi. Gaz ballonli transport vositalariga texnik xizmat 
koʻrsatish va ta’mirlashda: 
- gaz uskunalarini olib tashlash, oʻrnatish va ta’mirlash 
boʻyicha ishlar faqat maxsus qurilmalar, asboblar va jihozlar 
yordamida amalga oshiriladi; 
- gaz ta’minoti tizimining germetikligi siqilgan havo, azot 
yoki inert gazlar oqimi bilan klapanlar yopiq va ochiq holatida 
tekshiriladi; 
- asosiy va oqim klapanlarini ochish va yopishda 
qoʻshimcha tutqichlardan foydalanish taqiqlanadi; 
- gaz uskunalarini ifloslanishdan va mexanik shikastlanish-
dan himoyalangan boʻlishi kerak; 

---

122 
- gaz uskunalarini faqat sovutilgan holatda (60°C dan 
yuqori boʻlmagan haroratda) yechish mumkin; 
- armatura ustidagi shlanglar qisqich (stutser)lar bilan 
mahkamlangan boʻlishi kerak. Buning uchun sim yoki boshqa 
narsalarni ishlatish taqiqlanadi; 
- shlanglar va trubkalarni burish, tekislash va egish, yogʻli 
shlanglardan foydalanish taqiqlanadi.
Yuqori va past bosimli reduktorlar, elektromagnit oʻchirish 
klapanlari nosoz boʻlganda, oqim va asosiy ventillarni yopish 
kerak. Avtotransportdan nuqsonli qismlarni yechib, ularni max-
sus ustaxonaga (ixtisoslashtirilgan hududga) tekshirish uchun 
yuboriladi.
Yuqori va past bosimli reduktorlarni avtomobildan olib 
tashlangandan soʻng, ular maxsus moʻljallangan joylarda 
yuviladi. Gaz ballonli transport vositalarini kapital ta’mirlashga 
topshirishdan oldin ballonlardagi gaz toʻliq chiqariladi (boʻsha-
tiladi) va ballonlar gazsizlantiriladi. Agar kerak boʻlsa, silindr-
larni gaz uskunasi bilan birga ecyish va omborga saqlash uchun 
topshirish mumkin. Suyultirilgan neft gazida ishlaydigan gaz 
uskunalariga xizmat koʻrsatish, ta’mirlash va yonilgʻi quyish 
paytida tananing ochiq qismlariga gaz tushishidan ehtiyot 
boʻkish kerak.
Gaz ballonli avtomobilda elektr qurilmalarni tekshirishdan 
(sozlashdan) oldin, gaz ta’minoti tizimining mahkamligini diqqat 
bilan tekshirish va dvigatel qopqogʻi ostidagi boʻshliqni 
tekshirish kerak.