O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus talim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti a. Yu. Xudoyberdiyev turistlar xavfsizligini ta’minlash oliy talimning 810000 – «Xizmat ko’rsatish»

1.2. Turizmda xavfsizlikning xalqaro huquqiy aspektlari
Turizm xavfsizlik choralarini ishlab chiqish bo’yicha xalqaro tajribalar
Butunjahon turistik tashkiloti tomonidan tadqiq etiladi va umumlashtiriladi. Sayohat
xavfsizligi deklarasiyasi Turizm xartiyasi va Turist kodeksida (BTT Bosh
assambliyasi VI sessiyasi 1985 y.) o’z ifodasini topgan. BTT (VTO) Ijroiya Soveti
qoshida 1994 yilda turistik xizmat ko’rsatish sifati bo’yicha Qo’mita tuzildi. U
sayohat xavfsizligi masalalari uchun javob beradi. O’sha yili BTT jahonning 73
mamlakatida “Turistik obyektlar, turistlar va sayohatchilarni himoya qilish va
xavfsizligi” mavzusida kuzatuvlar o’tkazdi. BTT tashabbusi bilan 1995 yil yozida
Esterundeda (Shvesiya) sayohat chog’ida tavvakalchilikni kamaytirish va turizm
xavfsizligi bo’yicha I Xalqaro konferensiya o’tkazildi. Kuzatuv xulosalari shuni
ko’rsatdiki, 71 % mamlakatlarda turistlar tashrif buyuradigan diqqatga sazovor joylar
va obyektlar maxsus turistik polisiya va xavfsizlik xizmati xodimlari tomonidan
qo’riqlanadi. Yarmidan ko’p mamlakatda bu davlat yoki munisial polisiya xizmati
qismi hisoblanadi.
Shunga qaramasdan, turizm xavfsizligi masalalari bilan Xalqaro mehnat
tashkiloti (XTM), Butunjahon sog’liqni saqlash tashkiloti (BST), BMTning fan,
ta’lim va madaniyat masalalari bo’yicha tashkiloti (YuNESKO), Xalqaro dengiz
tashkiloti (XDT), Fuqaro aviasiyasi xalqaro tashkiloti (FAXT), Atrof-muhit bo’yicha
12

---

---

BMT dasturi (YuNEP), Xalqaro jinoyat polisiyasi tashkiloti (Interpol), BMT bolalar

jamg’armasi (YuNISEF), Xalqaro hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti (XHTT),
Butunjahon savdo tashkiloti va boshqa xalqaro va nohukumat tashkilotlari bevosita
yoki bilvosita shug’ulanayaptilar. Ko’pgina iqtisodiyot va moliya tuzilmalari ham
turizm muammolari bilan shug’ullanmoqdalar. Xususan, Butunjahon banki, Yevropa
rekonstruksiyasi va taraqqiyot banki va boshqalar shular jumlasidandir.
1.1-jadval
Turistlarni himoya qilish va xavfsizligi funksional aspektlari va ayrim me’yoriy
qonunchiliklar