O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus talim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti a. Yu. Xudoyberdiyev turistlar xavfsizligini ta’minlash oliy talimning 810000 – «Xizmat ko’rsatish»
Yüklə 0,57 Mb.
|
| departamentlar, mehmonxonalar egalari tashkilotlari, turistik agentliklar,
turizmning xavfsizligidan mansabdor har qanday boshqa tashkilotlar o’rtasida masalalarni samarali hamkorlik asosida hal etishni tavsiya etadi. Xalqaro tajriba shuni ko’rsatmoqdaki, agar ular o’rtasida zaif yoki samarasiz aloqa mavjud bo’lsa, turistlar safar chog’ida muammolarga duch kelishadi. Jumladan, hayotiga va buyumlariga jinoiy elementlar tahdid soladi. Ayrim tashkilotlarning sertifikat va lisenziyaga ega bo’lmagan faoliyatlari (umumiy ovqatlanish nuqtalari, joylashtirish vositalari va boshqalar) ana shunday xatar tug’diradi. O’zRning “Turizm to’g’risida”gi Qonuni 18-moddasida “Turistik faoliyat subyektlari turistlar xavfsizligini ta’minlash, jarohat olganida, kasallanganda va boshqa holatlarda tibbiy va boshqa yordam ko’rsatilishi bo’yicha aniq choralar ishlab chiqadilar” deb ta’kidlanadi. Shunday qilib, turistik firmalar qonunchilik tartibida yo’nalishlar xavfsizligini tekshirib chiqishga majburlar. Bundan tashqari, turistik manzilgohlar infratuzilmasi mavsum paytida paydo bo’ladigan turistlar olomonini qabul qila olish qobiliyatiga ega bo’lishi, bunda umumiy ovqatlanish sohasida sanitariya me’yorlarini buzilishiga yo’l qo’ymaslik atrof-muhitga salbiy ta’sir yetkazishni oldini olish uchun tezkor choralarni ta’minlovchi qonunlar qabul qilish juda muhimdir. Agar sog’liqni saqlash bo’yicha zarur choralar ko’rish lozim deb hisoblansa, uni turistlarga salbiy ta’sirini maksimal cheklash muhimdir. Ba’zan turistlar zo’ravonlik, ekspluatasiya obyektiga aylanishadi. Shuning uchun bunday jinoiy harakatlar tashkilotchilariga nisbatan shafqatsiz 14 choralar ko’rilishi kerak. Aks holda, mamlakat turoperatorlar safarni tavsiya qilmaydigan ro’yxatga tushib qolishi mumkin. Boshqa tomondan, turfirmalarning xorijga turist niqobi ostida boshqa odamlarni islovatxonalarda ishlash uchun maxsus yuborish singari illatlar uchraydi. Ular yashirin mehnat faoliyati bilan shug’ullanishadi. Bu soha ma’lumki, ko’pincha uyushgan jinoyatchilik diqqat markazida bo’ladi. Keyingi vaqtlarda sobiq Sovet tasarrufida bo’lgan barcha kengliklarda ana shunday hol sodir bo’layapti, O’zbekiston ham bundan holi emas. Arab va g’arbiy Yevropa mamlakatlari huquq-targ’ibot va migrasiya organlari tomonidan vatandoshlarimizning yashirin faoliyati, shu jumladan, fohishabozlik xizmati hollari qayd etilayapti. 2000 yil dekabrida Buxoroda Oripovlar xonadonida qotillik ro’y berdi (olti kishi, shu jumladan uch norasida bolalar o’ldirildi). Ular turist niqobi ostida Kanadaga ketishni mo’ljallashgan, bunda Qorayevlar oilasining norasmiy turistik firmasi xizmatidan foydalanishmoqchi bo’lishgan. Faqatgina 2002 yilning o’zida 23 kishi odamlarni xorijga turist sifatida qul qilib yuborishni uyushtirgani (odam savdosi) uchun jinoiy javobgarlikka tortilgan. Hyech shubha yo’q, bu yo’nalishda huquqiy targ’ibotni kuchaytirish davlat siyosatining ajralmas qismi hisoblanadi. BTT ekspetrlari turistlar va jismoniy (yuridik) shaxslar o’rtasida vujudga keladigan bahs-munozaralarni hal etishni soddalashtirish va tezlashtirish uchun tegishli organ tuzishni taklif qiladilar. Misol uchun, iste’molchilar huquqlarini himoya qilish jamiyatlari yoki arzlar bo’yicha vositachilar shunday organ bo’lishlari mumkin, negaki ular umumiy yoki maxsus vakolatga egadirlar. Ularga murojaat qilar ekan, turistlar o’zlarining huquqiy manfaatlari, jumladan, xavfsizligi sohasida ziddiyatlarni osongina hal qilgan bo’lardilar. Turistlarning xavfsizligini ta’minlashda davlatlararo hamkorlik ham kam rol o’ynamaydi. Ayniqsa tabiiy ofatlar va texnogen halokatlar, yirik halokatlar va epidemiyalarda bunday hamkorlik qo’l keladi. Bundan tashqari, turistlarga jiddiy tahdid solinagn hollarda, ayniqsa ular terroristik tashovuzdan jabrlanganda qabul qiluvchi mamlakat darhol uni kelgan mamlakati ixtiyoriga jo’natish choralarini ko’rishi zarur. Bunda ro’y bergan hodisa, jabrlanuvchining salomatligi haqida zarur 15 xabarlarni zudlik bilan yetkazish uchun barcha kanallar (diplomatik yoki konsullik vakolatxonalari orqali) ishga solinishi kerak. 1989 yilgi turizm bo’yicha Gaaga Deklarasiyasi 8-prinsipida shunday ko’rsatilgan: “Turistlar xavfsizligi va himoyasi va ularning sha’nini hurmat qilish turizmni rivojlantirishning o’zgarmas shartlari hisoblanadi”. Shu munosabat bilan ekspertlar taklif qilishadi: - turistik sayohatlarni soddalashtirish bo’yicha choralar safar va kelish choralari bilan birgalikda turistlarning hayoti xavfsizligi va himoya qilish, turistik obyektlar xavfsizligini ta’minlashga qaratilishi zarur; - shu maqsadlarda turistik obyektlar va turistlarni himoya qilish, xavfsizligini ta’minlashga yo’naltirilgan samarali siyosat shakllantirilishi kerak; - turistik tovarlar, obyektlar va uskunalarni aniq belgilash lozim, qaysikim, ular turistlar tomonidan foydalanishi tufayli alohida e’tiborni talab qiladi; - tegishli hujjatlar va axborotlarni tayyorlash turistik diqqatga sazovor joylar va turistik obyektlarga tahdid paydo bo’lganda ulardan foydalanishni ta’minlash; - turistlarni himoya qilish sohasida har bir alohida mamlakat qonunchiligi tizimi uchun alohida xususiyatga ega bo’lgan tegishli tadbirlarni, yuridik nizomlarni bajarish, xususan, unga qo’shimcha ravishda turistning shaxsiy hayoti yoki buyumlariga tahdid tug’ilganda milliy sudlarda o’zini qonuni ravishda huquqini samarali himoya qila olish qobiliyatini ishga solish imkonini berish, ayniqsa terrorizm singari xatarli xurujlarda; - turistlarni himoya qilish va xavfsizligi masalalarini muvofiqlashtiruvchi va tartibga soluvchi choralar dasturini tayyorlashda davlat BTT bilan hamkorlik doirasida ish ko’rishi, uning tavsiyalariga amal qilishi zarur. Yüklə 0,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|