O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus talim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti a. Yu. Xudoyberdiyev turistlar xavfsizligini ta’minlash oliy talimning 810000 – «Xizmat ko’rsatish»

4.2. Turistik polisiya: turli mamlakatlar xususiyatlari
Turistni turistlar muammolarini tartibga soluvchi hukumat huquq-tartibot
maxsus organlari mavjudligidan xabardor qilish ham muhim ahamiyatga ega.
Ko’pincha bu organlar turistik polisiya hisoblanadi. Ular hamma joyda ham mavjud
emas. Turizm iqtisodiyotda salmoqli ulushga ega va aholi band ayrim mamlakatlarda
davlat huquq-tartibot strukturalari turistlarni hozircha o’z fuqarolaridan ajratishni
zarur deb hisoblamaydilar. Negaki, unisi ham, bunisi ham qonun oldida birday
javobgar hisoblanadilar.
Shunga qaramasdan, turistik polisiya oddiy polisiya tan olmaydigan bir qator
jiddiy vazifalarni bajaradi.
Eng avvalo, tashrif buyuruvchilar mamlakat va jamiyat alohida xususiyatlarini
bilishmaydi. Shuning uchun ham yozilmagan qonunlar, an’analar, turmush tarzini
buzishlari mumkin. Bu esa mahalliy aholi tomonidan norozilikka sabab bo’ladi.
Unutmaslik kerak, dunyoning turli burchaklaridan odamlar xarakterlari,
psixologiyasi, dunyo qarashi bilan farq qiladilar. Ularning teskari tomonga har
qanday hatti-harakatlari tahdid uyg’otishi mumkin. Shuning uchun polisiya bunday
muammolarni tartibga soladi.
Ikkinchidan, xorijiy turist ko’pincha mahallik tilni bilmaydi. Mahalliy aholi
esa unining tilini tushunmaydi. Shuning uchun maxsus tayyorlangan xodimgina o’tkir
vaziyatni tushuntirish va ixtilofni bartaraf etaoladi. Faqat u turistga tushunarli
polisiya protokolini to’lg’azishi va uning uchun ma’lumotnoma (masalan, buyumi
74

---

---

yo’qolgani, ushlangani) berishi mumkin. Ko’rinib turibdiki, bunday hollarda shunday

odam juda zarur.
Uchinchidan, turistik polisiya chet ellikning hujjatlari haqiqiyligini teshiradi,
masalan, uning haydovchilik guvohnomasi, pasporti, dekmak uning harakatini
legallashtiradi, aytaylik transport vositasini boshqarishga imkon beradi.
To’rtinchidan, polisiya turistga ixtilov kelib chiqmaslik uchun nimalarga
e’tibor berilishi kerakligini tushuntiradi. Manzilga qanday yetib borish va boshqa
narsalarni ko’rsatadi.
Turli mamlakatlar turistik polisiyasi faoliyatiga qisqacha xarakteristika
beramiz: