O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus talim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti a. Yu. Xudoyberdiyev turistlar xavfsizligini ta’minlash oliy talimning 810000 – «Xizmat ko’rsatish»

Bosqin va talonchilik. Bunday holatda xizmat ko’rsatuvchi xodimga xotirjam
bo’lish va pulni bosqinchiga berish tavsiya etiladi, aks holda yashovchilar jabrlanishi
mumkin. Odamlar hayoti o’rtada turganda talonchilarga qarshi qurol ishlatish
turistlarni himoya qilishning yaxshi usuli emas. Albatta, talonchilik ro’y berganida
har qanday yo’l bilan bo’lsada, uni bartaraf etishga harakat qilish lozim. Lekin otelda
otishmaga yo’l qo’ymaslik zarur. Xodimlar va mijozlar xavfsizligi eng muhim vazifa.
Ayni paytda xodimlar xushyorlik va kuzatuvchanlikni qo’ldan boy bermasliklari talab
qilinadi. Bosqinchini yaxshi eslab qolish, bu haqda xavfsizlik maxsus xizmatiga
xabar berish zarur.
Yong’inlar. Bir nechta tip yong’inlar va har bir tipni o’chirishga mo’ljallangan
o’t o’chirgichlar bor. Otel xodimi binoni aylanib yurarekan, o’t o’chirgich qayerda
osib qo’yilganini bilib olishi va tipini ishlatish qoidasini o’qib chiqishi, shuningdek
yong’in payti chiqiladigan joylar bilan tanishishi, ularni to’silib qolishiga yo’l
qo’ymaslik zarur. Yong’in ro’y berganida darhol o’chog’ini aniqlab, uni yoyilib
ketmasligi uchun eshikni berkitish lozim. Liftdan foydalanish mumkin emas. Negaki
yong’in paytida lift shaxtasi tutun chiqadigan mo’riga aylanadi. Lift ikki qavat
o’rtasida to’xtab qolishi mumkin. Xodimlar odamlarni qutqarish, yong’inga qarshi
boshqa muhim choralarni yaxshi bilishlari va ko’nikmaga ega bo’lishlari zarur.
Bombalar. Terroristik tajovuzlar, hududlarni talashib jinoiy guruhlarning
o’zaro to’qnashuvi chog’ida portlovchi qurilmalardan foydalanish yangilik emas,
deyarli yer yuzining barcha burchaklarida uchraydi. Ko’p hollarda jinoyatchilar
polisiyaga, ma’muriy idoralarga yoki turistik muassasaga bo’lajak terakt haqida xabar
87

---

---

qilishadi. Shuning uchun portlash tahdidi paydo bo’lganda xodimlar quyidagilarni

aniqlashlari kerak:
- bomba qayerga qo’yilgan;
- taxminan u qachon portlaydi;
- nima uchun u aynan o’sha joyga qo’yilgan;
- portlash xavfini xabar qilgan kishining shaxsi.
Qo’ng’iroq qilgan kishi bilan gaplasha turib, xavf haqida xabar olgan xodim
uni boshqa xodimga ma’lum qilishi kerak. O’shanda operator qo’ng’iroq aldamchi
yoki rostligini aniqlashi mumkin. Birinchi xodim esa bomba qo’yilgan joyni aniqlab
oladi.
Evakuasiya. Har bir muassasada o’zining maxsus evakuasiya tartiblari ishlab
chiqilgan bo’lishi va favqulodda holatlarda har bir xodim o’zining o’rnini bilishi
lozim. Evakuasiya yo’llari va tartiblari aks etgan panel xavf tug’ilganda o’ziga xos
markazga aylanadi, mehmonxonaning hamma xodimlari shu yerga to’planishadi va
vazifalari taqsimlanib, shu yerdan nazorat qilinib turiladi. Barcha xodimlar o’z
vazifalarini yaxshi bilishlari va xotirjam bajarishlari kerak.