aholisiz rayonlardir. Har qanday kategoriyadagi turistik sport yurishlarini o’tkazish
uchun
murakkab sharoit Katta Kavkaz, Pomir, Pomir-Oloy, Shimoliy va Markaziy
Tyan-Shan, Oltoy tog’ tizmalarida mavjuddir. Tyan-Shan,
Kichik Kavkaz, Chers
tizmalarida tog’ yurishi o’tkazish o’rta va past kategoriyadagi murakkabliklardir.
Hozirgi zamon tog’
turizmi rivojlanish darajasi, murakkab bo’lmagan tog’
poxodlari texnik sharoiti yoshidan qat’iy nazar barcha sog’lom odamlarga yurishda
ishtirok etish imkonini beradi. Iyun o’rtalaridan sentyabr oyigacha bo’lgan davr tog’
sayohati uchun eng qulay payt hisoblanadi. 60-yillardan e’tiboran, mavsumaro – may
boshidan noyabr boshigacha poxodlar ommaviylashib borayapti. Yaxshi
tayyorlangan, tajribali turistlar alohida qishki yurish – poxod o’tkazadilar.
10.2. Chang’i turizmi xususiyatlari
Chang’i turizmi – bu chang’i bilan qorda sayohat va yurishdir.
Bu turizm
turlarining eng ommaviy turlaridan biridir. Uning bilan faol dam olish sport
turlarining 30 % gachasi shug’ullanadi.
Uning ommaviyligi shundaki, dunyoning
ayrim territoriyalarida qor bir necha oylab erimay turadi. Ayrim regionlarda esa qish
– turizm bilan shug’ullanish uchun yilning yagona faslidir. Ko’p kunlik yurishlar –
tekisliklardan o’tish, joylarni kesib o’tish, tayga va tundrani kezish, arxipeloglar va
muzliklar, o’rtacha tog’lar, baland tog’lar (shu juladan, qor ko’chkisi xavfi bor)dan
oshib o’tish (minus 40 darajadan past haroratda) chang’i turizmiga xos urinishlardir.
Bu yurishlar og’ir safar xalta yelkada, qalin qor kechish bilan o’tadi, yana deng kun
qisqa, ob-havo esa keskin o’zgaruvchan.
Chang’i turizmi muhim taktik elementlari quyidagilardan iborat: marshrutni
to’g’ri tanlash, uning bo’ylab texnik murakkab
uchastkalarni taqsimlash, poxod
jadvalini tuzish va xavfliroq uchastkalarni kunduzi bosib o’tishni
belgilab olish,
murakkab to’siqlarni oshib o’tish, qor ko’chki xavfi bor qiyaliklar,
favqulodda
sharoitlarda jamoa bo’lib harakatlanishni ishlab chiqish.
An’anaviy davrdan (fevral, mart, aprel boshlarida) tashqari poxodlar kuz va
bahorda mavsum oralig’ida (shimoliy regionlar marshrutlari bo’ylab) o’tkazila
174
boshladi. Shuningdek, qutb oqshomlari (Qutb orti marshrutlari bo’ylab)da
o’tkazilayapti. Tundra va muzlagan suv havzalari bo’ylab qishki poxodlar,
konki va
Dostları ilə paylaş: 
