O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus talim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti a. Yu. Xudoyberdiyev turistlar xavfsizligini ta’minlash oliy talimning 810000 – «Xizmat ko’rsatish»

12.2. Turizm sohasida sug’urta turlari
Hozirgi vaqtda turizmda quyidagi sug’urta turlari mavjud:
- turistni va uning mulkini sug’urtalash;
- turfirma tavvakalchiligini sug’urtalash;
- chet el safarida turistni sug’urtalash;
- xorijiy turistlarni sug’urtalash.
Bunda shuni bilib qo’yish kerakki, sug’urta badali summasi bir qancha
sabablarga bog’liq.
Birinchisi – sug’urta badalining kattaligi (sug’urta badali qancha baland bo’lsa,
sug’urta summasi to’lovi shuncha ko’p bo’ladi).
Ikkinchisi – 60 yoshdan kattalar ikki barovar tarif to’laydilar.
185

---

---

Uchinchisi – oshirilgan tariflar odatda faoliyati xatar bilan bog’liq odamlar:
uchuvchilar, dengizchilar, sportchilar, detektivlar, yuk avtomobili hayvdochilari
uchun belgilanadi.
To’rtinchisi – bolalarga chegirma ko’zda tutilmagan, ayrim kompaniyalar esa
2-3 yoshdan kichik bolalarni umuman sug’urtalamaydi.
Beshinchisi – ayrim firmalar qimmatli mulkini sug’urtalaydi.
Katta turistik guruhlarni sug’urtalash, yakka turistlarga qaraganda arzonga
tushadi. Bilib qo’yish kerak, davolash juda qimmat bo’lgan mamlakatlarga, agar
turist 30 ming dollardan kam sug’urtalangan bo’lsa, elchixona, umuman viza
bermaydi. Bunday sug’urta AQSh, Kanada, Yaponiya, Isroil, Germaniya, Avstriyaga
kirishda bo’lishi zarur. Agar turist boshqa mamlakatda bo’lganida uning bilan
“sug’urta holati” ro’y bersa: vrachga murojaat qilishga to’g’ri kelsa yoki bagaji
yo’qolsa, turist sug’urta polisida ko’rsatilgan telefon raqamiga qo’ng’iroq qilishi
lozim. Uning bilan bog’lanish uchun telefon raqamini, hamda bo’lgan voqyeani
batafsil aytishi kerak. Bunda hamma turistlarni ogohlantirish zarur, faqat vrach yozib
bergan dori-darmonlargagina to’lanadi.
Shaxsiy mashinasida xorijga yo’lga chiqqan turistga sug’urtaning “Yashil
karta” degan alohida turi rasmiylashtiriladi (Sharqiy Yevropa mamlakatlarida - “Ko’k
karta”). Bu sug’urta “Yashil karta” to’g’risida shartnoma tuzgan mamlakatlarda amal
qiladi. Bu deyarli butun Yevropa va bir qator Sharq davlatlaridir. Bu hujjatsiz
turistlar ushbu mamlakatlarga kiritilmaydi. Eslatib o’tamiz. “Yashil karta” bu
uchinchi shaxs hayoti va mulkiga turist yo’l-transport hodisasida aybdor bo’lish zarar
yetkazgani sug’urtasi hisoblanadi. Tibbiy polisga turist qo’shimcha ravishda
avtomobilchilarga yordam sug’urtasini rasmiylashtirishi mumkin. Ya’ni buzuqlikda,
yo’l-transport hodisasi, kasallik va mashinani boshqarish imkoniyati yo’qligida
“avtomobil attestasiyasi’ orqali sug’urtalash amalga oshiriladi (haydovchi sug’urta
kompaniyasi tomonidan taqdim etiladi). Bunga ta’mirlash va shatakka olish va
boshqalar ham kiradi.
186

---

---

Sayohatchilarni sug’urtalashning asosiy turlarini amerikaning “Travel guard

gold R int” sug’urta kompaniyasi misolida ko’rib chiqamiz, qaysikim turistga turli
imkoniyatlar beruvchi sug’urta badali narxining uch xil variantiga ega.