O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

Tengdoshlar tarmog‘i 

Ma’lumotlar bazasi tizimni tashkil etadigan ko‘plab 
tugunlarga taqsimlanadi. Tarmoqqa ulanganda, har bir kompyuter 
zanjir nusxasini oladi, unda barcha yozuvlar mavjud va bu oldin 
sodir bo‘lgan barcha tranzaktsiyalarni tasdiqlaydi. 

Tranzaktsiyalarni yozib olishda blokcheyndan foydalanish 
uchun, blokcheynni manzilingiz yoki hamyon bilan o‘tka-
zilganligini tekshirib ko‘rish kerak. 

---

265 
Agar blokcheyn faqat bitta kompyuterda saqlangan bo‘lsa va 
u to‘satdan o‘chirilgan bo‘lsa, unda bu muammo tug‘diradi. 
Aslida, blokcheynning hozirgi holati yuklab olinadi, 
sinxronlashtiriladi va dunyodagi ko‘plab kompyuterlar tomonidan 
ta’minlanadi. 
Ushbu kompyuterlar "
tugunlar
" yoki "
nod
lar" deb nomlanadi 
va blokcheyn xavfsiz va zamonaviy bo‘lishini ta’minlash uchun 
ular tengdosh tarmog‘ida birgalikda ishlaydi. 
 
4.3.2-rasm.
Bitcoin blokcheyn bloki 

---

266 
Tengdosh tarmog‘i
- ham "peer-to-peer" (P2P) tarmog‘i deb 
ataladi, bu unga birlashtirilgan barcha kompyuterlar bir xil 
huquqlarga ega va asosiy (markaziy boshqarish) server yo‘q. 
Tengdoshtarmoq tugunlarining har bir tugunlari blok-
cheynning to‘liq, yangilangan versiyasini saqlaydi. Har safar 
yangi blok qo‘shilganda, barcha tugunlar blokcheynni yangilaydi. 
Tengdoshlar tarmog‘idan foydalanish ma’lum afzalliklarga ega: 

har doim dastur qidiruvchisi (
blockchain Explorer)
yordamida blokcheyn holatini tekshirishingiz mumkin; 

blokcheynning haqiqiy holatini bilish uchun faqat bitta 
tomonga ishonish shart emas; 

blokcheyn himoyalanganligini bilish uchun bitta serverning 
xavfsizligiga ishonishning hojati yo‘q; 

tajovuzkor bir vaqtning o‘zida bitta serverni emas, balki 
minglab kompyuterlarni buzishga majbur bo‘ladi; 

blokcheyn hech qachon yo‘qolib ketishiga doim ishonch 
bor, chunki buning uchun uni barcha tugunlar yo‘q qilishi kerak.