O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

 
4.4.4. Kriptovalyutalar turlari va xususiyatlari 
Kriptovalyutalarni har birining kapitallashishini kuzatishga 
imkon beradigan CoinMarketCap xizmati [36] ma’lumotlariga 
ko‘ra, hozirgi vaqtda dunyoda bugungi kunda 1607 dan ortiq 
raqamli pul turlari mavjud. 2019-yil uchun kriptovalyuta 

---

291 
bozorining umumiy kapitallashuvi - 194 839 570 114 dollarni 
tashkil etdi. 
4.4.2-jadvalda bozor kapitallashuvi bo‘yicha eng yaxshi 20 
kriptovalyuta berilgan [31]. 
 
4.4.2-jadval
Bozor kapitallashuvi bo‘yicha kriptovalyutalar reytingi 
 
№ 
Nomi 
Bozor kapitallashuvi 
Narxi 
1 
Bitcoin
 
$136 105 069 616 
$7 522,84
 
2 
Ethereum
 
$16 309 633 049 
$149,83
 
3 
XRP
 
$9 870 579 977 
$0,228033
 
4 
Tether
 
$4 114 267 548 
$1,00
 
5 
Bitcoin Cash
 
$3 867 091 990 
$212,98
 
6 
Litecoin
 
$2 903 018 360 
$45,50
 
7 
EOS
 
$2 575 365 114 
$2,73
 
8 
Binance Coin
 
$2 434 892 051 
$15,65
 
9 
Bitcoin SV
 
$1 734 811 633 
$96,01
 
10 
Stellar
 
$1 117 259 603 
$0,055710
 
11 
Tezos
 
$1 060 449 306 
$1,61
 
12 
Cardano
 
$992 605 936 
$0,038285
 
13 
TRON
 
$969 483 653 
$0,014539
 
14 
Monero
 
$935 158 825 
$53,91
 
15 
UNUS SED LEO
 
$912 355 831 
$0,912813
 
16 
Cosmos
 
$739 163 445 
$3,88
 
17 
Chainlink
 
$721 086 740 
$2,06
 
18 
Huobi Token
 
$682 227 614 
$2,83
 
19 
NEO
 
$633 598 884 
$8,98
 
20 
IOTA
 
$578 086 795 
$0,207980
 
Eng mashhur va ishonchli kriptovalyuta xususiyatlarini 
ko‘rib chiqamiz. 

---

292 
Bitcoin 
Bitcoin eng mashhur kriptovalyutasi. Tashqi ko‘rinishi bilan 
Bitcoin 
boshqa 
barcha 
shunga 
o‘xshash valyutalarning 
rivojlanishiga asos yaratdi. 
Bitcoinni yaratuvchi o‘zlarini Satoshi Nakamoto deb atay-
digan anonym dasturchilar guruhidir. Shuni ta’kidlash kerakki, 
Bitcoin yaratuvchilari boshqa mutaxassislarga shu asosda yangi 
turdagi kriptovalyutalarni yaratishga imkon beradigan o‘zlarining 
ochiq kodlarini qoldirdilar. 
Uning asosiy xususiyatlari quyidagilardan iborat. 

Bitcoin P2P texnologiyasidan foydalanadi; 

Bitcoin hech qanday nazorat organi yoki markaziy banksiz 
ishlaydi; 

tranzaktsiyalarni qayta ishlash va emissiya tarmoq 
ishtirokchilari tomonidan birgalikda amalga oshiriladi; 

Bitcoin ochiq manba; 

uning arxitekturasi butun dunyoda tanilgan, hech kim 
Bitcoinga egalik qilmaydi va boshqarmaydi. Har kim tarmoq 
a’zosi bo‘lishi mumkin. O‘zining noyob xususiyatlari tufayli 
Bitcoin mashhur to‘lov vositasiga aylandi. 
Bitcoinni emissiyasi 21 million dollar bilan cheklangan. 
Ethereum 
Ethereum markazlashtirilmagan dasturlarning blokcheyniga 
asoslangan va 
aqlli kontraktlar
asosida ishlaydigan markazlash-
tirilmagan onlayn xizmatlarni yaratish uchun platforma. Yagona 
markazlashtirilmagan virtual mashina sifatida amalga oshiriladi. 
Bu Bitcoin Magazine jurnali asoschisi Vitaliy Buterin tomonidan 
2013-yil oxirida taklif qilingan. 
Ochiq platforma sifatida Ethereum blokcheyn texnolo-
giyasini joriy qilishni sezilarli darajada osonlashtiradi, bu 
Microsoft, IBM va Acronis kabi yirik dasturiy ta’minot ishlab 

---

293 
chiqaruvchilarining qiziqishini ochib beradi. Ethereum o‘rtasidagi 
asosiy farqlardan biri uning ochiqligi. Ethereumni yaratish uchun 
ishlatiladigan til har qanday dasturni yozish uchun va mavjud 
dasturlash tillaridan istalganidan foydalanish uchun ishlatilishi 
mumkin. 
Boshqa kriptovalyutaladan farqli o‘laroq, Ethereum nafaqat 
to‘lovlar bilan cheklanib qolmay, balki, masalan, 
aqlli kontrakt-
lardan
foydalangan holda resurslarni almashish yoki aktivlar bilan 
bitimlarni ro‘yxatdan o‘tkazish vositasi sifatida ishlatiladi. Qo‘l-
lash tuzilmasining mustahkamligi tufayli uni eng muhim sector-
larda - transport yoki sog‘liqni saqlash sohasida qo‘llash mumkin.