O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

 
1.6.2. Buyumlar Internetining asosiy modellari 
Birinchi 
biznes 
modeli 
"meyoriy 
nazorat"dir. Tartibga 
soluvchi tashkilotlarning talablariga rioya qilish biznesni amalga 
oshirishning zaruriy shartidir, ammo ular sezilarli xarajatlarga 
qaramasdan kompaniyalarga to‘g‘ridan-to‘g‘ri iqtisodiy foyda 
keltirmaydi. Ushbu vaziyatdan kelib chiqib IoT ushbu sohada xa-
rajatlarni kamaytirish uchun ulkan imkoniyatlarga ega. 
Ikkinchi biznes modeli
– bu "profilaktika nazora-
ti": IoTlar favqulodda vaziyatlarning zaruriy sabablarini o‘z vaqti-
da aniqlash va uskunalarning ishlash samaradorligini pasay-
tirishga imkon beradi. IoT yordamida masofaviy monitoringni
va uskunalar ishini onlayn real vaqtdakuzatish imkonini yaratadi.
Uchinchi biznes modeli 
bu "masofadan turib diagnos-
tika". IoT sensorlaridan ular o‘rnatilgan qurilmalarni tashxislash 
va ularning holatidagi o‘zgarishlarga avtomatik javob berish 
uchun foydalanish mumkin. Aqlli tizimlar sanoat konveyeri-
ni kuzatib boradi, omborlarda tovarlarni hisobga oladi va odamlar 
o‘rniga harakatni tartibga soladi. Har qanday ob-havoda, kun bo‘-
yi va haftada etti kun.
To‘rtinchi biznes modeli 
operatsiyalarni boshqarishdir.
IoTni sanoat va transportda qo‘llanilishi favqulotdagi hola-
tlar kamayishi, hom ashyo va ishlatilgan resurslar hajmini 
yuqotishlarni qisqarishi xarajatlarni kamaytiradi. IoTdan foydala-
nib, texnologik operatsiyalar zanjirini boshqarishingiz, har qanday 
qurilmalarning harakatini boshqarishingiz va real vaqt rejimida 
ularning xususiyatlarini avtomatik ravishda kuzatib borishingiz 
mumkin. Bu o‘g‘irlik va nazoratsiz yo‘qotishlardan xalos bo‘lish, 
aqlli sensorlar o‘rnatilgan nazorat qilinadigan obyektlarning 

---

80 
samaradorligini oshirish va ularning ishlashini oldindan aytib ber-
ishga imkon beradi. Energetika sohasida - elektrenergiyani ish-
lab chiqarish va taqsimlash samaradorligini oshiradi.
Beshinchi biznes model
– bu "operatsiyalarni avtomat-
lashtirish". IoTning kirib kelishi tez-tez takrorlanadigan operat-
siyalarni avtomatlashtirish, ish samaradorligini oshirish, bo‘sh 
vaqtni sifatli o‘tkazish va mijozlar ehtiyojini qondirish imkonini 
beradi. Bunday IoT - gadjetlarning afzalligi faqat muntazam 
amaliyotlarni soddalashtirish emas. Ular odatlarni avtomatlash-
tirish orqali sotuvlarni boshqaradilar. 
1.6.2-rasm.
Buyumlar Interneti 
Buyumlar Internet nafaqat pulni, balki vaqtni ham tejaydi: 
mashinalar odamni odatiy ishlardagi o‘rnini bosadi va xavf-
li yoki odatiy vazifalardan ozod qiladi.
Bizlarniturli hil "ulangan" qurilmalar o‘rab olgan: ko‘cha-
larda ish xavfsizligi va ekologik monitoring ishga tushurilgan. 
Buyumlar Internetdan kundalik hayotda, uy-joy-kommunal xiz-