O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

 
Hukumat
( G )
Biznes
(B)
Iste’molchi
(C)
Hukumat
( G )
G2g 
Muvofiqlashtirish 
G2b 
Ma’lumot 
G2c 
Ma’lumot 
Biznes
(B)
B2G 
Davlat xaridlari 
B2B 
Kompaniyalar 
o‘rtasidagi 
savdo bitim-
lari 
B2C 
Chakana 
savdo 
Iste’molchi
(C)
C2G 
Soliq 
C2B 
Narxlarni 
taqqoslash 
C2C 
Auksion 
bozorlari 
 
2.4.1-rasm.
Tijoratni tashkil etish modellari 

---

139 
Hozirda elektron tijoratning 3 ta subyekti - 
biznes 
( B ), 
davlat 
( G ) va 
iste’molchi 
( C ) tomonidan keng foydalaniladi. 
Elektron tijoratni tashkil etish modellarini batafsil ko‘rib 
chiqamiz . 
B2B Model - 
( Business–to 
Business, 
Biznesdan 
- 
Biznesga)
B2B atamasi odatda onlayn xizmatlarning keng doirasini 
anglatadi, ularda biron bir tarzda, xususiy shaxslar emas, balki 
korxonalar va 
kompaniyalar 
qatnashadilar. B2B 
sektorida 
kompaniyalar bir-birlariga sotadigan tovarlar va xizmatlar soti-
ladi. Asosiy tovar va pul aylanmasi korporativ muhitda ro‘y beradi 
va iste’mol bozoriga deyarli kirmaydi. 
B2B – bu faoliyat turi bo‘lib, Internet orqali ikki kompaniya
o‘rtasida biznes yuritish ma’nosini bildiradi (
bitim 
- 
ixtiyoriy bo-
zor bitimi va taraflarning kelishuvi bilan amalga oshiriladigan
qo‘shma iqtisodiy faoliyat hisoblanadi
). 
Internetda ushbu turdagi faoliyat kompaniyalar uchun eng 
istiqbolli hisoblanadi. Bu ishlab chiqaruvchilar o‘rtasida yangi 
darajadagi savdo aloqalarini o‘rnatishga imkon beradi va ular 
o‘rtasidagi sheriklik uchun yaxshi zamin yaratadi. 
Bozor ochilib bormoqda va mahalliy bozorda o‘zaro hamkor-
lik qilish va zarur xizmatlarni sotib olishuchun ko‘plab imkoni-
yatlar yaratadi va mavjud chet eldan materiallar va asbob-uskuna-
larni olib kirishdan yoki biznes sherikini uzoq vaqt izlashlashdan 
ozod qiladi. Xalqaro ma’noda elektron tijorat kompaniyaga global 
bozorda yuqori faollik qilish uchun yaxshi imkoniyat beradi. 
B2B tizimi oddiy foydalanuvchilar, boshqa mumkin bo‘lgan 
hamkorlar uchun 
ochiq 
ham bo‘lishi mumkin, shu bi-
lan, 
yopiq 
ham bo‘lishi mumkin, yani faqat ma’lum hamkorlar 
yoki ishchi guruh va faqat ma’lum bir texnologik vazifalarni 
amalga oshirish uchun mo‘jallangan bo‘ladi. 
Ushbu modeldan foydalangan holda elektron tijorat yagona 
axborot tarmog‘i orqali amalga oshirilishi mumkin (2.4.2-rasm). 
B2B saytlari orasida funktsional imkoniyatlari bilan quyidagi 
guruhlarni ajratish mumkin: 

---

140 

Kataloglar
. Ular B2B turidagi saytning eng arzimas 
versiyasi bo‘lib, unda xaridor tomonidan belgilangan narxdagi 
mahsulot sotuvchisini topadi ;