O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

Ma’lumot to‘plashni tashkil qilish 
Ma’lumot to‘plashni tashkil qilishda uchta yondashuv ajralib 
turadi: 

ma’lumotlarni yig‘ish korxona tomonidan amalga oshiri-
ladi; 

maxsus tuzilgan vaqtinchalik guruh tomonidan; 

ixtisoslashgan kompaniyalardan ma’lumotlarni yig‘ish 
uchun buyurtma olinmoqda. 
Marketing tadqiqotlarida ma’lumotlarni tahlil qilish va 
prognozlash usullari 
Ma’lumotni tahlil qilish dastlabki ma’lumotlarni ma’lu-
motlarga ishlov berishdan boshlanadi, ularning asosida qarorlar 
qabul qilinadi. 
Quyida statistik tahlil keltirilgan. Marketing tadqiqotlarini 
o‘tkazishda statistik tahlilning beshta asosiy turi mavjud: 
1. O‘rtacha qiymat, moda, o‘rtacha kvadratik farq, o‘zga-
ruvchanlik kengligi yoki amplitudasi kabi statistik o‘lchovlardan 
foydalanishga asoslangan tahlil. 
2. Natijalar butun o‘rganilayotgan aholiga umumlashtirish 
uchun statistik protseduralardan (masalan, gipotezalarni tek-
shirish) foydalanishni o‘z ichiga olgan tahlil. 
3. Bir necha guruhlarni (ob’ektlarni) xulq-atvoridagi, bir xil 
ta’sirlarga reaksiya va boshqalardagi haqiqiy farq darajasini 
aniqlash uchun ishlatiladigan farqlarni tahlil qilish. 

---

211 
4. O‘zgaruvchilarning tizimli aloqlarni, ularning yo‘nalishini, 
kuchini va boshqalarni aniqlashga qaratilgan aloqlarni tahlil qilish. 
5. Kelajakdagi o‘zgarishlarni bashorat qilish uchun foydala-
niladigan tahlil, masalan, vaqt qatorlarni tahlil qilish orqali. 
 

O‘z-o‘zini tekshirish savollari
1.
Marketing tadqiqoti nima? 
2.
Marketing tadqiqotlarining odatiy turlarini aniqlang. 
3.
Marketing tadqiqotlarining maqsad va vazifalari nimalar-
dan iborat? 
4.
Marketing tadqiqotlarini o‘tkazish bosqichlari va protse-
duralari nimadan iborat? 
5.
Marketing ma’lumotlari nima? Ularning qanday turlari, 
manbalari va yig‘ish usullari mavjud? 
6.
Marketing tadqiqotlarida ma’lumotlarni tahlil qilish va ba-
shorat qilish usullari aniqlang.