O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

Biznes tushunchasi
Muayyan yo‘nalishda ma’lum bir auditoriyaga mo‘ljallangan 
saytni ishlab chiqish va foydalanishga topshirish. 
Kompaniyaning rentabelligi
Reklama faoliyatidan daromadni olish. 
Elektron biznesni rivojlantirish avlodlari
Internet biznes maqsadlarida ishlatila boshlanganidan beri 
elektron biznesning ikki avlodi o‘tdi. Hozirgi vaqtda uchinchi 
avlodning shakllanishi davom etmoqda. 

---

120 
2.2.1-jadval
Elektron biznesning birinchi avlodi 
Nomi
Xususiyatlari
Ta’rif
Web-mar-
keting (el-
ektron kat-
aloglarni 
avlodi)
Bitta yetkazib beruvchi - ko‘plab 
mijozlar 
Markaz - yetkazib beruvchi 
Elektron kataloglar 
Mijozlar hujjatlarni ko‘rishadi 
Asos - Web ( HTML ) 
Asosiy tamoyil –so‘rovnoma 
Kompaniya, uning 
mahsulotlari va xiz-
matlari haqida ma’-
lumot beruvchi web- 
serverning mavjudligi 
Ta’minotchi tomoni-
dan ma’lumot berish 
avtomatlashtirilgan, 
ammo buyurtmalarni 
qabul qilish, odam-
larning ishtirokida 
bo‘lishi lozim 
 2.2.2-jadval
Ikkinchi avlod elektron biznes 
Nomi
Xususiyatlari
Ta’rif
Elektron 
tijorat
Bitta yetkazib beruvchi - ko‘plab 
mijozlar 
Markaz - mijoz 
Brauzer yordamida buyurtmalarni 
kiritish 
Kirish darajasining sozlanishi 
Ichki axborot tizimi bilan inte-
gratsiya 
Ko‘lamligi 
IT bo‘limini qo‘llab-quvvatlash 
Biznes xizmatlarini 
taqdim etadigan web-
serverning mavjudligi 
(masalan, buyurtma-
larni joylashtirish va 
qabul qilishni boshqa-
rish) 
Xaridor tomonidan, 
ham ma’lumot berish, 
ham buyurtmalarni 
qabul qilish avtomat-
lashtirilgan, ammo mi-
jozning qarorlarni 
qabul qilish tizimida
ma’lumotlar inte-
gratsiyasi uchun 
odamlarning ishtiroki
lozim. 

---

121 
Birinchi avlod 
elektron biznesi, mijozlarning talablarini ken-
gaytirib, o‘zaro ta’sir va samaradorlikni oshirishga turtki bo‘l-
di. Bu 
ikkinchi avlod 
elektron biznes tizimlarining paydo bo‘li-
shiga sabab bo‘ldi, unda yetkazib beruvchilar o‘zlarining web-
serverlarini va ichki tijorat tizimlarini elektron tijorat xizmatlarini 
amalga oshirish uchun birlashtirdilar. 
Uchinchi avlod tizimiga yetkazib beruvchilar Web – saytlari 
va serverdagi o‘z ma’lumotlarni o‘rniga yetkazib beruvchi va mi-
jozlarning tizimlariga bevosita yetkazish xosdir. Mijoz qaerda 
bo‘lishidan qat’i nazar, mijozga istalgan vaqtda, uning kompyuter-
ida, mobil telefonida, serverdan serverga ma’lumotni yetkazib 
berishni ta’minlash kerak.