O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti sh. Sh. ShOdmonov, E. G‘. Nabiev, U. V. G‘afurov iqtisodiyot nazariyaSI

Takrorlash uchun savol va topshiriqlar:

1. Iqtisodiy muvozanatlik, xususiy va umumiy muvozanatliklarga tavsif bering. Ularga misollar keltiring.

   
   

2. Quyidagi ikki usul, ya’ni: a) yalpi sarflar va ishlab chiqarish hajmini taqqoslash usuli; b) jamg‘arma va investitsiyalarni taqqoslash usuli yordamida muvozanatli SMM grafikda qanday aniqlanishini tushuntiring.

   
   

3. Multiplikator samarasi nima? Investitsion sarflarning o‘zgarishi va multiplikator miqdori o‘rtasidagi bog‘liqlik qanday? Agar jamg‘armaga o‘rtacha moyillik 0; 0,4; 0,6 ga teng bo‘lsa, multiplikator qanday bo‘ladi? Agar tadbirkor investitsiyalari darajasini 8 mln. so‘mga ko‘paytirsa, iste’molga o‘rtacha moyillik esa 4/5 ga teng bo‘lsa, SMM qanday o‘zgaradi?

   
   

4. Akselerator samarasi nima va u iqtisodiy muvozanatga qanday ta’sir ko‘rsatadi?

   
   

5. Avtonom va hosilaviy investitsiyalarning farqi nimada? Ularga ta’sir etuvchi omillar ham farqlanadimi?

   
   

6. Milliy iqtisodiyotning muvozanatlik darajasiga erishishda xususiy mutanosibliklarning roli qanday? Mutanosiblikning qanday turlarini bilasiz? Ularga qisqacha ta’rif bering.

   
   

7. Makroiqtisodiy barqarorlik nima? Unga erishish yo‘llari qanday?

   
   

8. Respublikada iqtisodiyot tarkibiy tuzilishini qayta qurishlarni qaysi yo‘llarda amalga oshirish ko‘zda tutilgan?

   
   

9. Makroiqtisodiy barqarorlik nima? Unga erishish yo‘llari qanday? Iqtisodiy inqirozlar mohiyati nimada ifodalanadi?

   
   

10. Iqtisodiy siklning ta’rifini bering va uning har bir fazasining o‘ziga xos belgilarini ko‘rsating.

    
    

11. Tarkibiy inqirozlarni tushuntiring. Siklli tebranishlar vujudga kelishining sabablarini ko‘rsating.

    
    

12. Agrar inqirozlarning xususiyatlarini bayon qiling.

    
    

13. Iqtisodiy sikl asosiy turlariga tavsif bering va muhim belgilarini ko‘rsating.

    
    

14. Iqtisodiy siklning oqibatlarini baholang.

    
    

16-BOB. Yalpi ishchi kuchi, UNING BANDLIGI va ishsizlik

Iqtisodiyotning barcha sohalarida, shuningdek, ishlab chiqarishning hamma fazalarida ishchi kuchi eng faol omil hisoblanadi. Chunki boshqa hamma omillar ishchi kuchi yordamida harakatga keltiriladi, ularning qiymatlari saqlab qolinib, yangi mahsulotga o‘tkaziladi, yangi qiymat shu ishchi kuchi tomonidan yaratiladi.

Shuning uchun mamlakat miqyosida yalpi ishchi kuchining mazmunini, tarkibini, ishchi kuchi bozorini o‘rganish muhim ahamiyatga egadir. Bob ishlab chiqarishning shaxsiy omili va jamiyatning asosiy ishlab chiqaruvchi kuchi bo‘lgan ishchi kuchini takror hosil qilish hamda uning xususiyatlari bilan bog‘liq muammolarni bayon qilish bilan boshlanadi. Ishchi kuchi bozori va ishsizlik muammolarini batafsil qarab chiqiladi. Shuningdek, ishsizlikning turlari va uning darajasini aniqlash usullari, ishsizlarni ijtimoiy himoyalash kabi masalalarga ham e’tibor qaratiladi.