O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

 
a)
Savdo sohasi bilan bog‘liq narxlar turlari:
–
Ulgurji 
–
Chakana
–
Xarid va boshqalar.
 
b)
Boshqarish darajasi va usullari jihatidan farq qiluvchi hamda 
davlat tomonidan tartibga solinish darajasiga qarab narxlar: 
–
Tartibga solinadigan (boshqarilib, o‘zgarib turadigan) narxlar 

---

242 
–
Erkin narxlar 
Qat’iy belgilangan, tasdiqlangan narxlar 
c)
Narxning boshqa xillari (masalan, bozor narxi, xalqaro narxlar va 
h.k.). 
Xaridorga realizatsiya qilinadigan tovar miqdoriga bog‘liq holda 
narxlarning quyidagi turlari farqlanadi: 
–
Ulgurchi narxlar 
— bu ishlab chiqaruvchi korxonalar va ulgurji 
savdo qiluvchi tashkilotlar o‘z mahsulotlarini sotadigan narxlar. Ulgurji 
narxlar qishloq xo‘jaligi va sanoat mahsulotini ishlab chiqarishda va 
muomalasida sarf bo‘lgan xarajatlardan va korxona bilan tashkilot-
larining sotish foydasidan tashkil topadi. Barcha korxonalar odatda har 
qanday tovarlarni ulgurji narxlarda xarid qiladilar. Ulgurji narxlar 
xo‘jalik hisobini mustahkamlashga, korxonalarning rentabelli ishlashiga 
ham xizmat qiladi. 
–
Tovar va xizmatlarning ulgurji narxlari - bu preyskurant 
narxlardir. Bir xil davlat va kooperatsiya korxonalari o‘z mahsulotlarini 
boshqa davlat va kooperatsiya korxonalari, tashkilotlariga ana shu 
preyskurant narxlarida sotadilar. Ular nominal narx, deb ham ataladi. 
Bunday narxlar ba’zis narx hamdir. 
–
Yangi ulgurji narxlar tarmoqlarga ishlab chiqarish xarajatlarini 
to‘la hisobga olish va normal foyda ko‘rish imkonini beradi. Shu 
munosabat bilan sanoat va milliy iqtisodiyotning ko‘pgina tarmoq-
larining undirma zarar ko‘rishlarini bartaraf etadi. Yangi narxlarda 
narxga qo‘shib berish yoki narxni kamaytirish juda keng qo‘llaniladi, bu 
esa mahsulot sifatini oshirishga rag‘batlantiradi.
–