O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

Sotuvchilarni rag‘batlantirishning asosiy usullari 
 
Narxni pasaytirish (prays-narx va hisob-fakturalar). Ma’lum davrda tovarning har 
bir ulgurji partiyasiga prays-narxlardan to‘g‘ridan to‘g‘ri chegirma berish 
Kompensatsiya. Almashuvga taklif qilinadigan summa chakana savdo korxonasi 
roziligi bilan ishlab chiqaruvchi tovarlar ma’lum tarzda yetkazib beriladi. Chakana 
savdoda reklama uchun qilingan xarajatlarni ushbu ishlab chiqaruvchi tovarlari 
kompensatsiyalaydi (qoplaydi). Namoyish uchun kompensatsiyani ma’lum tovarning 
ekspozitsiyasini tashkil etish xarajatlari qopladi. 
Bepul tovarlar. Ma’lum miqdorda yoki ma’lum turdagi tovarni sotib oluvchi 
vositachilar uchun (ta’mi, o‘rami, o‘lchami) qo‘shimcha o‘ram tovar taklif etish. 
Sotuvchilarni rag‘batlantirish usullarini tanlash. 
Ishlab chiqaruvchilar savdo korxonalarini rag‘batlantirishning turli 
xil usullaridan foydalanadilar bunda: 1) ulgurji yoki chakana firmalarni 
o‘z assortimentlariga tovarini kiritishga undash; 2) ulgurji yoki chakana 

---

338 
savdo qiluvchi (savdogar)larni xarid hajmi oshishiga ishontirish;
3) ulgurji korxonalarni reklama, namoyish va narxni tushirish yo‘li bilan 
savdo markasini ilgari surishga stimullash; 4) chakana korxonalar va 
ularning xodimlarini tovarni ilgari surishga (savdosini tezlashtirishga) 
rag‘batlantirish. 
Yirik chakana savdo korxonalarining o‘sib borayotgan ta’siri ularga 
reklamalar va iste’molchilarni rag‘batlantirish bo‘yicha tadbirlarning 
zarari savdoni rag‘batlantirish imkoniyatlarini berdi. Boshqaruvda 
sotuvchilarni rag‘batlantirish qiyinchilik bilan amalga oshadi va bu 
ko‘pincha sezilarli zararga olib keladi. 
12.3-jadval 
 
Ish yuzasidan sheriklar va savdo xodimlarini rag‘batlantirishning