differensiatsiya - takliflar xilma-xilligini
yoritib beruvchi,
segmentlash - talablar xilma-xilligini yoritib beruvchi
konsepsiyadir.
Tovar differensiatsiyasi tovarni raqobatchilarning tovarlaridan
ajratib turuvchi bir qator modifikatsiyalarni ishlab chiqish jarayonini
anglatadi. “
Differensiatsiya” atamasi ingliz tilidan tarjima qilganda
“differentiation” so‘zi differensiatsiya, “farqlash”, degan ma’nolarni
anglatadi. Bizning nuqtayi nazarimizda jarayon va hodisalarni ularning
funksional, sifat jihatlari bo‘yicha tavsiflashda (mahsulotlarga ham
taalluqli) “differensiatsiya” atamasini, jarayon va hodisalarni zamon va
makonda ko‘rib chiqishda esa “differensiyalash” (masalan, ish vaqtini
differensiyalash va hokazo) atamasini qo‘llash to‘g‘ri bo‘lar edi.
Tovar differensiatsiyasining maqsadi uning raqobatbardoshligini
kuchaytirish, tovarning jozibadorligini alohida bozorlar yoki bozor
segmentlarining xususiyatlari, iste’molchilarning shaxsiy afzal ko‘rish-
lari hisobiga oshirishdan iborat. Tovar differensiatsiyasi quyidagi
omillar bo‘yicha amalga oshiriladi: tovarning qo‘shimcha imkoniyatlari,
tovardan foydalanish samaradorligi, qulaylik, ishonchlilik, tovar dizayni
va stili.
Marketingda tovar differensiatsiyasi, deganda tovarni ishlab chiqish
va sotuvga tayyorlash, bozorga mavjud tovarlarga qo‘shimcha ravishda
yangi tovar turlarini olib chiqish tushuniladi. Differensiatsiya ikki xil
yo‘nalishda amalga oshirilishi mumkin:
— e’tiborni o‘z tovari imkoniyatlariga (o‘rov materiallari va
narxning o‘zgarishi, ikkilamchi bozorga chiqish) qaratish;
— raqobatchilar taklif etuvchi tovar xarakterini (narxi, sotuv kanali,
imiji va hokazo) hisobga olish.
F.Kotler tovar differensiatsiyasi bilan bir qatorda xodimlar,
taqsimlash kanallari, imij va xizmatlar differensiatsiyasini ham ajratib
ko‘rsatadi.
