O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti qodirova Surayyo Adilovna

 
 
 

---

26 
III BOB. BINOLARNING TUZILMAVIY TUGUNLARI. 
BINOLARNING ASOSIY REJALASHTIRISH ELEMENTLARI. 
 
3.1. Jamoat bino va inshootlarini loyihalashtirishda qo„llaniladigan atamalar 
va ta‟riflar 
 
Yer usti qavati
– xonalar polining belgisi yerning rejalashtirish belgisidan 
past bo„lmagan qavat. 
Chordoq
– tom yopmalari (tashqi devorlar) va yuqori qavatning 
orayopmalari o„rtasidagi bo„shliq. 
Bolxona qavati (mansarda)
– chordoq bo„shlig„idagi qavat, uning fasadi 
qiya (yoki siniq shakldagi) tom yuzasidan (qisman yoki to„liq) iborat bo„ladi, 
bunda tom tekisligi va fasadning kesishish chizig„i mansarda qavatidagi pol 
sathidan 1,5 metrdan katta bo„lmasligi zarur. 
Yerto‘la qavati
– xonalaridagi pol sathining belgisi yerning rejalashtirish 
belgisidan xonalar balandligining yarmisidan kattaroq chuqurlikda joylashgan 
qavat. 
Poypesh qavati
– xonalaridagi pol sathining belgisi yerning rejalashtirish 
belgisidan xonalar balandligining yarmisidan kamroq chuqurlikda joylashgan 
qavat. 
Texnik qavat
– muhandislik uskunalarini joylashtirish va kommunikatsiyalar 
yotqizish uchun mo„ljallangan qavat. Uning balandligi 1,8 metrdan kam bo„lishi 
lozim. Texnik qavat binoning pastki (texnik yerto„la), yuqori (texnik chordoq) 
o„rta qismi qismida joylashtirilishi mumkin. 
 
3.2. Binoning tuzilmaviy tugunlari 
Yuqorida qayd etilganidek, jamoat binosi ichidagi barcha jarayonlarni, 
ularning turi qanday bo„lishidan qatiy nazar, umumiy ko„rinishda 
umumiy, o‘ziga 
xos
va 
yordamchi
jarayonlarga ajratish mumkin. Ushbu jarayonlar normal 
kechishi uchun jamoat binosida muayyan 
tuzilmaviy tugunlar
mavjud bo„lishi 
lozim. Har bir jamoat binosi quyidagi tuzilmaviy tugunlardan tashkil topgan: 
- binoga kirish xonalari guruhi: tamburlar, vestibyullar, garderobxonalar; 
- asosiy xonalar guruhi: turli funksional vazifalar uchun mo„ljallangan zallar, 
auditoriya va sinflar; 
- yordamchi va qo„shimcha xonalar guruhi, sanitariya bloklari; 
- texnik xonalar guruhi: qozonxonalar, ventilyatsiya kameralari, nasoslar, suv 
o„lchagichlar uchun xonalar, liftlarning mashinalar bo„linmalari; 

---

27 
- gorizontal kommunikatsiyalar: yuqorida sanab o„tilgan xonalar guruhlarini 
yagona karkasga birlashtiruvchi galereya, foye, xoll va yo„laklar; 
- vertikal kommunikatsiyalar: zinapoya, pandus, lift, eskalatorlar.