O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti qodirova Surayyo Adilovna

 
3.3. Binoga kirish xonalari guruhi 
Binoga kirish xonalari guruhini tahlil qilishdan avval qurilish 
klimotologiyasi talablari bilan qisqacha tanishib chiqish lozim. 
Mamlakatning butun hududi geografik kengligiga bog„liq ravishda to„rtta: I, 
II, III va IV iqlimiy mintaqaga bo„linadi [46], ushbu mintaqalar, o„z navbatida, 
eng sovuq oyning o„rtacha haroratiga qarab A, B, G va D kichik hududlarga 
ajratilgan. Ana shu ko„rsatkichlar inshootlarni loyihalashtirishni belgilab beradi. 
Tambur
– binoga, zinapoya katagi yoki boshqa xonalarga sovuq havo, tutun 
va hidlarning kirishidan himoya qiladigan eshiklar o„rtasidagi o„tish bo„shlig„i
Binoga kirishdagi tamburning maqsadi – binoning ichki bo„shlig„ini ko„chadagi 
sovuq havodan himoya qilishdan iborat. U o„ziga xos bufer vazifasini bajaradi. 
Tamburning minimal chuqurligi 1500 mm ni tashkil etishi kerak. Tamburning 
minimal kengligini belgilash uchun binoga kirish eshigining eniga har bir 
tomondan 150 mm dan qo„shish lozim. Binoga kirish joyidagi polning belgisi 
binoga kirish oldidagi trotuarning rejaviy belgisidan kamida 150 mm ga 
balandroq bo„lishi lozim. 
Vestibyullar
jamoat binolarining asosiy taqsimlovchi 
xonalaridir. Ularga gorizontal va vertikal kommunikatsiyalar tutashib ketadi. 
Odamlar oqimi aynan vestibyulda shakllanadi, shuning uchun vestibyul tarkibida 
bir qator yordamchi xonalar bo„lib, ularning vazifasi – jamoat binosining 
murakkab tuzilmasida odamga yo„nalishlarni ko„rsatib berishdan iborat. Masalan, 
binoning funksional vazifasiga qarab ma‟lumotlar byurosi, operatorlar xonasi, 
savdo shoxobchalari va hk. Vestibyullarning talqini turlicha bo„lishi mumkin, 
lekin ularning asosiy vazifasi odamlarga to„g„ri yo„nalishlarni ko„rsatish 
hisoblanadi. 
Garderobxonalar 
ustki 
kiyim-boshni 
joylashtirish 
uchun 
loyihalashtiriladi, bunda bitta o„rin uchun quyidagicha maydonlar ajratilishi 
ko„zda tutiladi: 
- konsol turidagi ilgichlar uchun – 0,08 m
2
; 
- oddiy va osma ilgichlar uchun – 0,1 m
2
. 
Garderob chuqurligi 6 metrdan kam bo„lmasligi lozim. 
Kiyim-bosh berish uchun mo„ljallangan to„siq (baryer) eni 0,6-0,7 metrga 
teng bo„lib, harakatlanishlar ommaviy tusga ega binolardagi taxminiy uzunligi –
30 o„rin uchun 1 pogonli metr, harakatlanishlar ommaviy emas, lekin muntazam 
bo„lgan binolar uchun – 50-60 o„rin uchun 1 pogonli metr qilib belgilanadi.

---

28 
Ustki kiyim-bosh garderoblari uchun minimal masofalar quyidagicha qabul 
qilinadi: 
- baryer oldidagi bo„shliq – 3-4 metr; 
- baryerdan ilgichlargacha – 0,8-1,0 metr; 
- ilgichlar o„qlari orasidagi masofa: o„ziga o„zi xizmat ko„rsatishda – 1,6 m; 
garderobchilar xizmat ko„rsatganida – 1,2 m; 
- ilgichlarning chekka qatori va devor yoki pardevor o„rtasidagi masofa: o„ziga 
o„zi xizmat ko„rsatishda – 1,3 m; garderobchilar xizmat ko„rsatganida – 0,9 m; 
- konsolli-buriluvchi ilgichlarning turtib chiqqan qismlari yoki kiyim-bosh 
saqlanadigan shkaflar orasidagi masofa, shuningdek shu kabi ilgichlar va 
shkaflarning turtib chiqqan qismlari orasidagi masofa: o„ziga o„zi xizmat 
ko„rsatishda – 1,0 m; garderobchilar xizmat ko„rsatganida – 0,6 m. Vestibyulning 
rejaviy yechimiga bog„liq ravishda gardebxonalar joylashtirishining turlicha 
sxemalari qo„llaniladi: 
- yon tomonli (bir yoki ikki taraflama); 
- ichkariga chuqurlashtirilgan; 
- perimetr bo„yicha; 
- orolli shaklda. 
Sxemani tanlashda, birinchi navbatda, garderobxonadan chiqib kelayotgan 
odamlar oqimi kesishmasligi nazarda tutiladi. Garderobxonalari bo„lgan 
vestibyullarning maydoni ilgichdagi bir o„ringa 0,18-0,28 m
2
hisobidan qabul 
qilinadi. Bunda garderobdagi o„rinlar soni binoning sig„imiga qarab belgilanadi.