O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti qodirova Surayyo Adilovna

Umumta‟lim o„rta maktabdagi xonalarning asosiy guruhlari o„rtasidagi 
o„zaro bog„liqlik sxemasi
A – 1-4 sinflar uchun o‘quv seksiyalari; B – 5-9 sinflar uchun o‘quv seksiyalari; V – mehnat 
ta’limi uchun xonalar guruhi; G – uzaytirilgan kun guruhlarini tashkil qilish uchun xonalar 
guruhi; 1 – vestibyul-garderob; 2 – O‘TV kabineti; kutubxona; 4 – o‘qituvchilar xonasi;
5 – laboratoriyalar; 6 – Boshlang‘ich harbiy tayyorgarlik kabineti; 7 – sport zali;
8 – yemakxona; 9 – majlislar zali-kinoauditoriya; 10 – ashula va musiqa sinfi;
11 – ma’muriyat; 12 – texnik markaz; 13 – dam olish zonasi; 14 – sport zonasi; 15 – o‘quv-
tajriba zonasi; 16 – xo‘jalik zonasi.
 

---

41 
Ayrim predmetlarni chuqur o„qitishga ixtisoslashgan muassasalar, 
gimnaziya va litseylarda 
leksiya auditoriyasi
ko„zda tutilishi lozim. Ushbu 
auditoriyaning o„lchamlari o„quvchilar yoshi bo„yicha 3 ta sinfdan ortiq 
bo„lmagan sig„imga bog„liq ravishda, har bir o„rin uchun 1 m
2
hisobidan 
belgilanadi. Zamonaviy umumta‟lim muassasalaridagi rekreatsiyani zal 
ko„rinishidagi variantda loyihalash maqsadga muvofiq hisoblanadi. Maktab 
binolarining kompozitsiyasi quyidagi asosiy turlarda ifodalanadi. 
Maktab binosining 
pavilon ko‘rinishidagi turi
o„quvchilar yoshini hisobga 
olib turib birlashtirishning maksimal darajasi ta‟minlanishiga imkoniyat yaratadi. 
Bunda bloklarni funksional vazifalar bo„yicha ajratishga, gigienik talablarni 
maksimal tarzda hisobga olishga erishiladi. Pavilon ko„rinishidagi sxema iqlimi 
issiq hududlar uchun qo„llaniladi. 
Maktab 
binosining 
markazlashgan-blokli 
turi
amaliyotda 
keng 
qo„llaniladigan namunaviy loyihalarga asoslanadi. 
Maktab binosining 
perimetrli turi
yopiq hovli atrofida shakllantiriladi. 
Umumta‟lim muassasasining 
rivojlangan markazli 
loyihasi yirik maktablar 
qurilishida qo„llaniladi, bu turdagi o„quv muassasalarining loyihasi 
o„quvchilarning darsdan tashqari faoliyatini oqilona tashkil qilish imkoniyatini 
beradi. Ichki hajmi yirik bo„lgan 
kompakt (ixcham) turga
mansub o„quv 
muassasalari. Maktab binolarining o„ta kompakt (ixcham) va rejalashtirilishi 
o„zgaruvchan bo„lgan turi maydonlardan samarali foydalanishni ta‟minlab, 
an‟anaviy turdagi maktab binolaridagi yacheykali strukturani o„zgartirish 
imkoniyatini beradi. Umuman olganda, maktab binolarining kompozitsion 
rivojlanishida uchta asosiy yo„nalishni ajratish mumkin: markazlashtirilgan, 
markazlashtirilmagan, rivojlangan markazli tizim. 

---