Topshiriq: Majburiy auditorlik tekshiruvi bo’yicha shartnoma ob’ekti bo’lib faqatgina
eksport-import operatsiyalari bo’lishi mumkinmi?
Masala. Majburiy auditorlik tekshiruvi vaqtida, 2008 yil mart oyida,
asosiy vositalar
inventarizatsiyasi o’tkazilishi rejalashtirilgan. Ushbu mart oyida o’tkazilgan inventarizatsiya natijasi
bilan 2008 yil 1 yanvar holatiga bo’lgan asosiy vositalar mavjudligi haqida xulosa berib bo’ladimi?
Topshiriq: Ushbu holatda auditor yana qanday audit usullaridan foydalanishi lozim?
Masala. Auditor buyurtmachilaridan birining hali e’lon qilinmagan balansini auditorlik
firmaning boshlig‘i boshqa xodimlari bilan muhokama qilmoqda.
Talab qilinadi: Bu holatda sir saqlash majburiyati buzilganmi? Holatlarni tahlil qiling.
Masala. Yillik hisobotni tekshirish jarayonida auditor buyurtmachi tomonidan raqobatbardosh
korxona sotib olinayotganligini aniqladi. Agar bu ma’lumotlar ma’lum bo‘lsa, raqobatbardosh
korxona aksiyalari kursi oshadi. Auditor vositachi tomonidan korxona aksiyalarini sotib olishga
qarshi emas va shu tarzda u ko‘proq foyda olish imkoniyatini qidirmoqda.
Talab qilinadi: Bunday holatda u o‘zining professionallik majburiyatini buzmayaptimi?
Holatlarni tahlil qiling.
Masala. Audit o‘tkazish jarayonida bosh auditor oddiy auditorga audit o‘tkazilayotgan
korxonaning soliqlar bo‘yicha hisob-kitoblarini O‘zbekiston Respublikasi
Soliq qonunchiligiga
asosan tekshirib chiqish yuzasidan berdi. Tekshirish tugagach, oddiy auditor soliqlar bo‘yicha
hisob-kitoblarda hech qanday xato aniqlanmaganligini ma’lum qildi. Audit jarayonida bir haftadan
so‘ng hisobot tayyorlandi. Ikki oy o‘tgandan so‘ng soliq inspeksiyasi tomonidan tekshirish
o‘tkazilib, soliq hisob-kitoblari bo‘yicha bir qator kamchiliklarni aniqladi. Shunga ko‘ra, korxona,
hisoblangan soliqlarni va jarimalarni to‘lashi zarur bo‘ldi. Mijoz qonuniy asosda auditorlik
tashkilotiga nima sababdan bu xato-kamchiliklar tekshirish paytida aniqlanmaganligi haqida
murojaat qildi.
Talab qilinadi:
1.
Bu holatga qanday baho berasiz? Holatlarni tahlil qiling.
2.
Auditor ushbu vaziyatni baholash uchun qaysi me’yoriy hujjatlardan
foydalanishi lozim;
Masala. Sug‘urta kompaniyasi auditorlik firmasiga audit o‘tkazishni taklif qildi. Ammo
auditorlar orasida sug‘urta kompaniyasi faoliyatini yaxshi biladigan mutaxassis yo‘q.
Talab qilinadi: Bu holatda auditorlik firmasi taklifni qabul qiladimi? Holatlarni tahlil qiling.
Masala. Qandolatchilik fabrikasi boshqa bir auditorlik firmasi bilan shartnomani buzib,
sizning auditorlik firmangiz bilan shartnoma tuzmoqchi.
Talab qilinadi: Bu holatda siz nima qilasiz? Holatlarni tahlil qiling.
Masala. Siz faoliyat yuritayotgan auditorlik firmasiga televizor ishlab chiqarayotgan
korxonadan audit o‘tkazish yuzasidan taklif tushdi. Sizning turmush o‘rtog‘ingiz bu kompaniyada
tovarlar sotish bo‘yicha menedjer lavozimida faoliyat ko‘rsatadi.
Talab qilinadi: Sizning firmangiz bu taklifni qabul qila oladimi? Holatlarni tahlil qiling.
Masala. Sizning auditorlik firmangiz mijozga moliyaviy hisobot tayyorladi. Uch haftadan
so‘ng mijoz telefon orqali qaysidir hujjatda xatoga yo‘l qo‘yilganligini e’lon qildi.
Talab qilinadi: Xatoni yuzaga kelmasligi borasida qanday sifat nazorati tadbiri amalga
oshirilishi lozim. Holatlarni tahlil qiling.
Masala. Yuridik shaxs hisoblangan o‘quv markazimizga ustav
fondida davlatga qarashli
ulushi bo‘lgan korxona asos solgan. Shu yo‘nalishda savol tug‘iladi: tashkilotimiz har yilgi
majburiy auditorlik tekshiruvidan o‘tkaziladimi? Uni o‘tkazmagan taqdirimizda bizga nisbatan
ma’muriy jazo qo‘llaniladimi? Eshitishimizcha, joriy yilning 1-mayiga qadar biz DSIga tegishli
auditorlik xulosasini taqdim etishimiz lozim ekan. Ustav fondida davlatga tegishli bo‘lgan
ulush
mavjud bo‘lgan tashkilot unitar (yoki shu’ba, qaram) korxona shaklida barpo etilgan mustaqil
yuridik shaxsning ta’sischisi bo‘lgan taqdirda, u ustav fondida davlatga tegishli bo‘lgan ulushga ega
xo‘jalik yurituvchi subyekt hisoblanadimi?
Masala. Yakka tartibdagi tadbirkor (YaTT) sifatida 12-yildan beri faoliyat yuritib kelaman,
o‘tgan davr ichida umuman tekshirish o‘tkazilmagan. Bu borada quyidagi savollar tug‘iladi:
1. Soliq organi tadbirkorning necha yillik faoliyatini olib tekshiradi?
2. YaTT faoliyati davrida to‘plangan hujjatlarni necha yil saqlashi shart?
3. Tekshiruvchilarning 5 yildan avvalgi hujjatlarimizni talab qilishi to‘g‘rimi?
4. Tadbirkor 5 yildan avvalgi bo‘lib o‘tgan ishlari uchun javob beradimi?
Masala. Soliq tekshiruvlari, ularni o‘tkazish tartiblari va tekshiruv dalolatnomalarini tuzish
masalalari qanday hujjatlar bilan tartibga solinadi.
Masala. Auditorlik tekshiruvi jarayonida korxona buxgalterlari
tomonidan auditorlardan
quyidagi masalalarga tushuntirish berish so‘raldi:
- Bizning kichik korxonamiz umumiy ovqatlanish sohasida faoliyat yuritadi. Prezidentning
2011-yil 4-apreldagi PF-4296-sonli farmonining tekshirishlar muddatlarini uzaytirishga yo‘l
qo‘ymaslik va 2014-yilga qadar tekshirishlarni taqiqlash to‘g‘risidagi me’yorlari nazorat-kassa
mashinalari, to‘lov terminallarini qo‘llash, savdo qoidalari rejadan tashqari qisqa muddatli
tekshirishlarga tatbiq etiladimi?
- Qisqa muddatli tekshirish chog‘ida soliq inspektorlari bizga uning tayinlanganligi
to‘g‘risidagi hujjatlarni taqdim etdilar, biroq Tekshirishlarni ro‘yxatga olish kitobiga hech qanday
yozuv qayd etmadilar. Tekshirish dalolatnomasini tanishish uchun bizga taqdim etmadilar, biz hatto
uni tuzgan yoki tuzmaganliklarini bilmaymiz. Biz tekshirish natijalariga qo‘shilmaymiz.
Tekshiruvchilarning
harakatlari qonuniymi, biz ularning haqiqiy emas, deb topilishini talab qila
olamizmi?
Dostları ilə paylaş: