O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi
- guruh uchun tarqatma material
Yüklə 1,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tafakkur Yangiligiga ko’ra Xarakteriga ko’ra Ijodiyligiga ko’ra Shakliga ko’ra
|
1- guruh uchun tarqatma material Tafakkurning turlari. Tafakkur quyidagi turlarga bo’linadi: 1. Kurgazmali – harakat tafakkuri. 2. Kurgazmali – obrazli tafakkur. 3. Ixtiyorsiz va ixtiyoriy tafakkur. 4. Konkret va abstrakt tafakkur. Tafakkur Yangiligiga ko’ra Xarakteriga ko’ra Ijodiyligiga ko’ra Shakliga ko’ra Ko’rgazmali xarakat Ko’rgazmali obrazli Mantiqiy Amaliy Nazariy Konvergent Divergent Reproduktiv Produktiv (ijodiy) 213 5. Ijodiy tafakkur. Inson tomonidan bevosita Idrok kilinayotgan predmetlar emas, balki tasavvur kilinayotgan obrazlar hakida fikr yuritish kurgazmali – obrazli tafakkur deyiladi. Bogcha yoshidagi bolalar ilmiy tushunchalarga ega bo’lmaganligi uchun bilish faoliyatida asosan kurgazmali – obrazlarga suyanib fikr yuritadilar, muloxaza bildiradilar, xukm chikaradilar. Ixtiyorsiz tafakkur deb mantikiy tafakkur yordamida ko’p Vaqtlar davomida xal kilinmagan akliy vazifalarning tusatdan, kutilmaganda xal kilinib kolishi prosessiga aytiladi. Ixtiyoriy tafakkur jarayoni muloxaza, muxokama, isbotlash, gipoteza qilish kabi shakllarda kamoyon bo’ladi. Matematika, fizika, ximiya, psixologiya va boshqa fanlardagi muammo va masalalarni yechish jarayonlari bunga yorqin misol bo’la oladi. Abstrakt tafakkur narsalarning moxiyatini aks ettiruvchi va suzlarda ifodalovchi tushunchalarga tayanib fikr yuritishdir. Fikr yuritilishi lozim bo’lgan narsa va xodisalarni Idrok va tasavvur qilish mumkin bo’lsa, bunday tafakkur KONKRET tafakkur deyiladi. Nazariy tafakkur deb xodisalarni izoxlashga faraz qilishga qaratilgan tafakkur turiga aytiladi. Vokelikni uzgartirish vositasi bilan real narsa va xodisalarni yaratishga yunaltirilgan fikr yuritish amaliy tafakkur deyiladi. Amaliy tafakkur «Qanday qilib?», «Kaysi yo’l bilan?» kabi savollarga javob berish jarayonidir. Konvergent fikrlash masalaning yechimi faqat bitta bo’lgandagi fikrlashni nazarda tutsa, divergent tafakkur — fikrning shunday turiki, u shaxsga bir muammo yoki masala yuzasidan birdaniga bir nechta yechimlar paydo bo’lishini taqozo etadi. Aynan ana shunday ijodiy tafakkur divergent shaklda bo’lsa, u ijodiy parvoz, yangiliklarni kashf etishga asos bo’ladi. Ijodiy tafakkur murakkab bilish faoliyatidan biri bo’lib tadrijiy ravishda, izchil uzaro boglangan jarayonlardan tashkil topadi: dastavval savollar tugiladi, vazifa aniqlanadi, masala yechish uchun savollarga javob kidiriladi. Ijodiy tafakkurning navbatdagi komponentlari quyidagicha aks ettiriladi: kuyilgan savollarga javob izlash, masalani yechishga yordam beradigan yo’llar, usullar, vositalar, koidalar va kunikmalarni kidirish, ularni tanlash va faoliyatga tadbik qilish va boshqalar. Yüklə 1,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|