O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi

M ars
Mars Quyosh tizimining to'rtta toshli sayyoralariga tegishli. Uning bizning sayyoramizga o'xshash-ligi mum-kin bo'lgan marslik hayotiga katta ta'sir ko'rsatdi. Sayyora yuzasi-da har xil doimiy shakllanishlar va qutb qopqoqlari mavjud bo'lib, ular aslida haqiqiy muzdan yasalmagan. U sovuq muz qatlamidan iborat bo'lib, ehtimol quruq muzdan yasalgan.
Bu bizning Quyosh sistemamizdagi eng kichik sayyoralardan biri va ikkita sun'iy yo'ldoshga ega: Fobos va Deymos. Marine 4 kosmik kemasi tomonidan Marsga ekspeditsiya bo'lib o'tdi. Unda yorug'lik va qora dog'lar kuzatildi, shuning uchun olimlar suv yuzasida borligini taxmin qilishdi. Hozirgi vaqtda sayyorada taxminan 3,5 million yil oldin katta toshqinlar bo'lgan deb o'ylashadi. Bir necha yil oldin, 2015 yilda NASA suyuq sho'r suv borligi haqidagi dalillarni tasdiqladi.
Faqat simob sayyorasi u Marsdan kichikroq. Aylanish o'qining moyilligi tufayli u xuddi Yer kabi fasllarni boshdan kechiradi va elliptik orbitasi tufayli davomiyligi bilan farq qiladi. Ikkala sun'iy yo'ldosh ham 1877 yilda kashf etilgan va halqalari yo'q.
Uning tarjimasi Quyosh atrofida aylanadi er yuzida 687 ekvivalent kun davom etadi. Uning burilish davri Yerning aylanish davridan bir oz ko'proq vaqt - 1.026 Yer kuni yoki 24.623 soatni tashkil qiladi. Shunday qilib, marsliklarning kuni Yer kuniga nisbatan yarim soatga ko'proq.

M erkuriy 
Qadimgi davrlarda Merkuriy sayyorasi doimo Quyoshga qaragan deb taxmin qilingan edi. Oy bilan Yerga o'xshash tarzda, uning ayla-nish vaqti tarjima vaqtiga o'xshash edi. Quyosh atrofida aylanib chiqish uchun atigi 88 kun kerak bo'ladi. Biroq, 1965 yilda impulslar radarga yuborildi, uning yordamida uning aylanish vaqti 58 kun ekanligini aniqlash mumkin edi. Bu uning vaqtining uchdan ikki qismini tarjimaga aylantiradi. Ushbu holat orbital rezonans deb ataladi.
Orbitasi Yernikidan ancha kichik sayyora bo'lib, uni Quyoshga juda yaqin qiladi. U Quyosh tizimidagi sakkizta sayyoraning eng kichik toifasiga kirdi. Ilgari Pluton eng kichigi edi, ammo uni planetoid deb hisoblagandan so'ng, Merkuriy o'rnini egallaydi.
Kichkina bo'lishiga qaramay, Uni Quyoshga yaqinligi tufayli Yerdan teleskopsiz ko'rish mumkin. Yorqinligi sababli uni aniqlash qiyin, lekin g'arbga g'arbiy quyosh botishi bilan uni yaxshi ko'rish mumkin va ufqda osongina ko'rish mumkin.
U ichki sayyoralar guruhiga kiradi. U shaffof va toshloq materiallardan iborat bo'lib, turli xil ichki kombinatsiyaga ega. Aralashmalarning o'lchamlari barchasi juda o'xshash. U Venera sayyorasi kabi ko'proq mos xususiyatga ega va bu o'z orbitasida aylanadigan tabiiy sun'iy yo'ldoshga ega bo'lmagan sayyoradir.