O‟zbеkiston rеspublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi
Bo„lg„usi psixologda muomala uslubini shakllantirish
Yüklə 1,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 3.2. Bo„lg„usi psixologda muomala uslubini shakllantirish.
Hozirgi kunda shaxsga sub‟ektiv munosabat muammosini ijtimoiy jihatdan turmushda qaror toptirish uchun: odam-inson-shaxs-individuallik-subyekt- komillik ierarxiyasiga rioya qilish; shaxsga subyektiv munosabat, yani unda robot 19 sifatida barcha xususiyatlarini bir tekis shakllantirish mumkin, degan xato nazariyadan voz kechish, "subyekt-subyekt" aloqasini vujudga keltirish; - har qanday subyekt-shaxs, lekin har qaysi shaxs subyekt emasligi muammosini yechish; - shaxs subyekt bo„lishi uchun mustaqillik, shaxsiy pozisiya, dunyoqarash va ularni hayotga tatbiq qilish imkoniyati mavjudligini tan olish" kabi muammolarning bartaraf etilishi shaxsning ijtimoiy munosabatlar majmuasini kamol toptirishga xizmat qilishi tayin. Zero, inson munosabatlari uning xulq-atvorida ichki dunyosining shakllanishida, barcha psixologik jarayonlarida muhim boshqaruvchilik rolini o„ynaydi. Bunday boshqaruvchilikning yuksak ijtimoiy saviyada tarkib toptirilishi esa insonning hayotdagi ayrim muvaffaqiyatsizliklariga nisbatan psixologik himoyalanish vositasi sifatida xizmat qilishi mumkin. Demak, munosabat psixologiyasi bo„yicha qayd etilgan yuqoridagi mulohazalarning o„ziga xos metodologik asoslari (tadqiqotlar). “Munosabatlar tizimini” psixologik xizmat jarayonida jiddiy o„rganish va uni har bir shaxsda takomillashtirish lozim bo„lgan ijtimoiy psixologik muxofaza omili (ko„rsatkichlari) sifatida amaliy jihatdan tadqiq qilishga da‟vat etadi. Psixologik xizmat jarayoni bilan bog„liq shaxs muvaffaqiyatli faoliyatining 2-yo„nalishiga individual-tipologik xususiyatlarga asoslangan harakatlarning namoyon bo„lishi kiradi. Chunki, har bir inson u yoki bu ijtimoiy topshiriqni bajarar ekan, avvalo ushbu topshiriqni qanchalik tez, oson va sifatli qilib bajarish imkoniyatiga ega bo„lsagina mazkur topshiriq shaxs kamolotiga xizmat qila olishi mumkin. Mazkur yo„nalishdagi psixologik muhofazaning mohiyati shundaki, har bir shaxsning faoliyatga nisbatan keragidan bir necha barobar ortiq kuch sarflashga va osongina turli muvaffaqiyatsizliklarga uchramaslikka qarshi o„laroq shaxs istiqbolini ko„zlashga qaratilgan tadqiqotlar va tadbirlar ko„lami oldindan belgilanadi. Amaliy jarayon bilan bog„liq shaxs muvaffaqiyatli faoliyatining uchinchi yo„nalishi esa faoliyatga nisbatan faol ijobiy munosabatning tarkib topishi va namoyon bo„lishidir. Bunda shaxsning faoliyatdan qoniqishi, xulq-atvoridagi motivatsion 20 tizimning ijtimoiy qimmatga ega bo„lgan boshqaruvchilikka taalluqli sifatlarini yaqqol namoyon bo„lishi kuzatiladi. Zero, har jihatdan ijtimoiy faollikka xizmat qiluvchi sifatlar namoyon etilmagan joyda shaxs va jamiyat uyg„unligining ta‟minlanishi uchun muhim ahamiyat kasb etuvchi barcha imkoniyatlar qo„ldan boy beriladi. Vaholangki, bunday "imkoniyatlar"ni hamisha "muhofaza" qilish nafaqat ijtimoiy tashkilotlarning, balki har bir fuqaroning muqaddas burchidir. Shunday qilib, psixologik xizmatning metodologik asoslari sifatida talqin qilingan mazkur fikr-mulohazalar psixologiya fanining quyidagi amaliy-tatbiqiy yo„nalishlariga bugungi kunning eng dolzarb muammolari sifatida qarashni taqozo etadi. 1. Amaliyotchi psixolog har bir shaxsning faoliyatdan ijtimoiy va hissiy qoniqish jarayonini tadqiq qilishga qaratilgan usullar va uslublar majmuasiga asoslanishi lozim. 2. Amaliyotchi psixolog shaxsning faoliyat jarayonidagi o„z-o„ziga, o„zgalarga va faoliyatga bo„lgan munosabatlaridagi ierarxik tizim dinamikasini tadqiq qilishi va shu tizim asosida ijtimoiy psixologik muhitning yaratilishiga zamin hozirlay olishi bilan bog„liq izlanishlar ko„lamini o„z ichiga oladi. 3. Amaliyotchi psixolog jarayoni bilan bog„liq ijtimoiy muhim ko„rsatkichlarning tahlili har bir shaxs faoliyati uchun xarakterli bo„lgan individual farqlanish, individual uslub va ijtimoiy ustanovkaning qaror toptirilishini o„rganish asosida amalga oshirilishi mumkin. 4. Amaliyotchi psixolog ijtimoiy jarayonini ijtimoiy psixologik muhofaza vositasi sifatida tadqiq qilish muammosi bugungi kunda ijtimoiy psixologiyaning eng dolzarb muammolaridan biri hisoblanadi va bu muammoni bartaraf etishda ma‟lum psixologik tamoyillarga tayanish talab qilinadi. Yüklə 1,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|