O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

I. Umumiy qoidalar

1. Talabalar bilimini nazorat qilish va reyting tizimi orqali baholashdan maqsad taolim sifatini boshqarish orqali raqobatbardosh kadrlar tayyorlashga erishish, talabalarning fanlarni opzlashtirishida bopshliqlar hosil boplishini oldini olish, ularni aniqlash va bartaraf etishdan iborat.

2. Reyting tizimining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:

a) talabalarda Davlat taolim standartlariga muvofiq tegishli bilim, kopnikma

va malakalar shakllanganligi darajasini nazorat qilish va tahlil qilib borish;

b) talabalar bilimi, kopnikma va malakalarini baholashning asosiy tamoyillari: Davlat taolim standartlariga asoslanganlik, aniqlik, haqqoniylik, ishonchlilik

va qulay shaklda baholashni taominlash;

v) fanlarning talabalar tomonidan tizimli tarzda va belgilangan muddatlarda opzlashtirilishini tashkil etish va tahlil qilish;

g) talabalarda mustaqil ishlash kopnikmalarini rivojlantirish, axborot resurslari manbalaridan samarali foydalanishni tashkil etish;

d) talabalar bilimini xolis va adolatli baholash hamda uning natijalarini vaqtida maolum qilish;

e) talabalarning fanlar bopyicha komoleks hamda uzluksiz tayyorgarligini taominlash;

j) opquv jarayonining tashkiliy ishlarini komogpyuterlashtirishga sharoit yaratish.

z) Fanlar bopyicha talabalar bilimini semestrda baholab borish reyting nazorati jadvallari va baholash mezonlari asosida amalga oshiriladi.


II. Nazorat turlari va uni amalga oshirish tartibi
4. Nazorat turlari, uni optkazish tartibi va mezonlari kafedra mudiri tavsiyasi bilan universitet (fakulgptet) opquv-uslubiy kengashida muhokama qilinadi va tasdiqlanadi hamda har bir fanning ishchi opquv dasturida mashgpulot turlari bilan birgalikda koprsatiladi.

5. Reyting nazorati jadvallari, nazorat turi, shakli, soni hamda har bir nazoratga ajratilgan maksimal ball, shuningdek joriy va oraliq nazoratlarning saralash ballari haqidagi maolumotlar fan bopyicha birinchi mashgpulotda talabalarga eolon qilinadi.

6. Talabalarning bilim saviyasi va opzlashtirish darajasining Davlat taolim standartlariga muvofiqligini taominlash uchun quyidagi nazorat turlarini optkazish nazarda tutiladi:

joriy nazorat – talabaning fan mavzulari bopyicha bilim va amaliy kopnikma darajasini aniqlash va baholash usuli. Joriy nazorat fanning xususiyatidan kelib chiqqan holda, seminar, laboratoriya va amaliy mashgpulotlarida ogpzaki soprov, test optkazish, suhbat, nazorat ishi, kollokvium, uy vazifalarini tekshirish va shu kabi boshqa shakllarda optkazilishi mumkin;

oraliq nazorat – semestr davomida opquv dasturining tegishli (fanning bir necha mavzularini opz ichiga olgan) boplimi tugallangandan keyin talabaning bilim va amaliy kopnikma darajasini aniqlash va baholash usuli. Oraliq nazoratining soni (bir semestrda ikki martadan kopo optkazilmasligi lozim) va shakli (yozma, ogpzaki, test va hokazo) opquv faniga ajratilgan umumiy soatlar hajmidan kelib chiqqan holda belgilanadi. Oraliq nazorat semestrda bir marta, fan xajmining tahminan 70% optilgandan keyin, optkaziladi;

yakuniy nazorat – semestr yakunida muayyan fan bopyicha nazariy bilim va amaliy kopnikmalarni talabalar tomonidan opzlashtirish darajasini baholash usuli. Yakuniy nazorat asosan tayanch tushuncha va iboralarga asoslangan “Yozma ish” shaklida optkaziladi.

Taolim yopnalishi va mutaxassisliklari ayrim fanlarining xususiyatlaridan kelib chiqqan holda fakulgptet Ilmiy kengashi qarori asosida kopoi bilan 40% fanlardan yakuniy nazoratlar boshqa shakllarda (ogpzaki, test va hokazo) optkazilishi mumkin.

7. Oraliq nazoratni optkazish jarayoni kafedra mudiri tomonidan tuzilgan komissiya ishtirokida davriy ravishda oprganib boriladi va uni optkazish tartiblari buzilgan hollarda, oraliq nazorat natijalari bekor qilinadi hamda oraliq nazorat qayta optkaziladi.

8. Rektor buyrugpi bilan ichki nazorat va monitoring boplimi rahbarligida tuzilgan komissiya ishtirokida yakuniy nazoratni optkazish jarayoni davriy ravishda oprganib boriladi va uni optkazish tartiblari buzilgan hollarda, yakuniy nazorat natijalari bekor qilinadi hamda yakuniy nazorat qayta optkaziladi.

9. Opquv yili tugaganidan keyin reyting nazorati natijalariga kopra talabalarni keyingi kursga optkazish topgprisida belgilangan tartibda qaror qabul qilinadi.

III. Baholash tartibi va mezonlari
10. Talabalarning bilim saviyasi, kopnikma va malakalarini nazorat qilishning reyting tizimi asosida talabaning har bir fan bopyicha opzlashtirish darajasi ballar orqali ifodalanadi.

11. Har bir fan bopyicha talabaning semestr davomidagi opzlashtirish koprsatkichi 100 ballik tizimda butun sonlar bilan baholanadi.

Ushbu 100 ball nazorat turlari bopyicha quyidagicha taqsimlanadi:

yakuniy nazoratga – 30 ball;

joriy va oraliq nazoratlarga – 70 ball (fanning xususiyatidan kelib chiqqan holda 70 ball kafedra tomonidan joriy va oraliq nazoratlarga taqsimlanadi).

Reyting nazoratlarini optkazish buyicha fanlar quyidagi toifalarga boplina­di:

a) Faqat amaliy (laboratoriya, seminar) mashgpulotlardan tashkil topgan fanlar. Bunday fanlar bopyicha talabalarning bilimlarini nazorat qilish JN-70 ball, YaN-30 ball orqali amalga oshiriladi.

b) Maoruza va boshqa turlardagi mashgpulotlardan tashkil topgan fan­lar. Bunday fanlardan talabalarni bilimlari JN, ON va YaN turlari orqa­li nazorat qilinadi. Talabaning topolashi mumkin bo`lgan maksimal balli baholash turlariga quyidagicha taqsimlanadi: JN-40 ball, ON-30 ball, YaN-30 ball.

v) Faqat maoruzalar kursidan tashkil topgan fanlar bopyicha talabalar bilimlari ON va YaN orqali nazorat qilinadi. Bunda ON ga 70 ball, YaN ga 30 ball ajratiladi.

12.

13. Talabaning reyting daftarchasiga alohida qayd qilinadigan kurs ishi (loyihasi, hisob-grafik ishlari), malakaviy amaliyot, fan (fanlararo) bopyicha yakuniy davlat attestatsiyasi, bitiruv malakaviy ishi va magistratura talabalarining ilmiy-tadqiqot va ilmiy-oedagogik ishlari, magistrlik dissertatsiyasi bopyicha opzlashtirish darajasi – 100 ballik tizimda baholanadi.

14. Talabaning fan bopyicha nazorat ishlarini baholashga quyidagi namunaviy mezonlar (keyingi oprinlarda namunaviy mezonlar deb yuritiladi) tavsiya etiladi:

a) 86-100 ball uchun talabaning bilim darajasi quyidagilarga javob berishi lozim:

xulosa va qaror qabul qilish;

ijodiy fikrlay olish;

mustaqil mushohada yurita olish;

olgan bilimlarini amalda qopllay olish;

mohiyatini tushunish;

bilish, aytib berish;

tasavvurga ega boplish.

b) 71-85 ball uchun talabaning bilim darajasi quyidagilarga javob berishi lozim:

mustaqil mushohada yurita olish;

olgan bilimlarini amalda qopllay olish;

mohiyatini tushunish;

bilish, aytib berish;

tasavvurga ega boplish.

v) 55-70 ball uchun talabaning bilim darajasi quyidagilarga javob berishi lozim:

mohiyatini tushunish;

bilish, aytib berish;

tasavvurga ega boplish.

g) quyidagi hollarda talabaning bilim darajasi 0-54 ball bilan baholanishi mumkin:

aniq tasavvurga ega boplmaslik;

bilmaslik.

15. Namunaviy mezonlar asosida muayyan fandan joriy va oraliq nazoratlar bopyicha aniq mezonlar ishlab chiqilib, kafedra mudiri tomonidan tasdiqlanadi va talabalarga eolon qilinadi.

16. Namunaviy mezonlarga muvofiq mutaxassislik fanlar bopyicha tayanch oliy taolim muassasalari tomonidan yakuniy nazorat uchun baholash mezonlari
ishlab chiqilib, oliy taolim muassasasi Ilmiy-uslubiy kengashi tomonidan tasdiqlanadi va turdosh oliy taolim muassasalariga yetkaziladi.

17. Talabalarning opquv fani bopyicha mustaqil ishi joriy, oraliq va yakuniy nazoratlar jarayonida tegishli topshiriqlarni bajarishi va unga ajratilgan ballardan kelib chiqqan holda baholanadi.

18. Talabaning fan bopyicha bir semestrdagi reytingi quyidagicha aniqlanadi:
R_f =

bu yerda:

V– semestrda fanga ajratilgan umumiy opquv yuklamasi (soatlarda);

–fan bopyicha opzlashtirish darajasi (ballarda).
SHundan, joriy nazoratda:


n=1,2,3,4,5


bu yerda:

V– semestrda fanga ajratilgan umumiy opquv yuklamasi (soatlarda);

n - 1,2,3,4,5 (joriy nazoratlar soni);

B – nazorat ishi bahosi

Oraliq nazoratida:

bu yerda:

V– semestrda fanga ajratilgan umumiy opquv yuklamasi (soatlarda);

B – nazorat ishi bahosi.
Yakuniy nazoratda:

bu yerda:

V– semestrda fanga ajratilgan umumiy opquv yuklamasi (soatlarda);

B – nazorat ishi bahosi.
Fan bopyicha umumiy reyting koprsatkichi:


19. Fan bopyicha joriy va oraliq nazoratlarga ajratilgan umumiy balning
55 foizi saralash ball hisoblanib, ushbu foizdan kam ball topolagan talabalar yakuniy nazoratga kiritilmaydi.

Joriy va oraliq nazorat turlari bopyicha 55 va undan yuqori balni topolagan talaba fanni opzlashtirgan deb hisoblanadi va ushbu fan bopyicha yakuniy nazoratga kirmasligiga yopl qopyiladi.

20. Talabaning semestr davomida fan bopyicha topolagan umumiy bali har bir nazorat turidan belgilangan qoidalarga muvofiq topolagan ballari yigpindisiga teng.
IV. Nazorat turlarini optkazish muddati
21. Oraliq va yakuniy nazorat turlari kalendargp tematik rejaga muvofiq dekanat tomonidan tuzilgan reyting nazorat jadvallari asosida optkaziladi. Yakuniy nazorat semestrning oxirgi 2 haftasi mobaynida optkaziladi.

22. Talaba fan bopyicha kurs loyihasi (ishi)ni ushbu fan bopyicha topolagan ballari umumlashtirilishiga qadar topshirishi shart.

23. Joriy va oraliq nazoratlarda saralash ballidan kam ball topolagan va uzrli sabablarga kopra nazoratlarda qatnasha olmagan talabaga qayta topshirish uchun, navbatdagi shu nazorat turigacha, sopnggi joriy va oraliq nazoratlar uchun yakuniy nazoratgacha bo`lgan muddat beriladi.

Kasalligi sababli darslarga qatnashmagan hamda belgilangan muddatlarda joriy, oraliq va yakuniy nazoratlarni topshira olmagan talabalarga fakulgptet dekani farmoyishi asosida, opqishni boshlaganidan sopng ikki hafta muddatda topshirishga ruxsat beriladi.

24. Talabaning semestrda joriy va oraliq nazorat turlari bopyicha topolangan ballari ushbu nazorat turlari umumiy balining 55 foizidan kam boplsa yoki semestr yakunida joriy, oraliq va yakuniy nazorat turlari bopyicha topolangan ballari yigpindisi
55 baldan kam boplsa, u akademik qarzdor hisoblanadi.

Akademik qarzdor talabalarga semestr tugaganidan keyin qayta opzlashtirish uchun bir oy muddat beriladi. SHu muddat davomida fanni opzlashtira olmagan talaba, fakulgptet dekani tavsiyasiga kopra belgilangan tartibda rektorning buyrugpi bilan talabalar safidan chetlashtiriladi.

25. Talaba nazorat natijalaridan norozi boplsa, fan bopyicha nazorat turi natijalari eolon qilingan vaqtdan boshlab bir kun mobaynida fakulgptet dekaniga ariza bilan murojaat etishi mumkin. Bunday holda fakulgptet dekanining taqdimnomasiga kopra rektor buyrugpi bilan 3 (uch) aozodan kam boplmagan tarkibda aoellyatsiya komissiyasi tashkil etiladi.

Aoellyatsiya komissiyasi talabalarning arizalarini koprib chiqib, shu kunning opzida xulosasini bildiradi.

26. Baholashning oprnatilgan talablar asosida belgilangan muddatlarda optkazilishi hamda rasmiylashtirilishi fakulgptet dekani, kafedra mudiri, opquv boplimi hamda ichki nazorat va monitoring boplimi tomonidan nazorat qilinadi.
V. Reyting natijalarini qayd qilish va tahlil etish tartibi
27. Talabaning fan bopyicha nazorat turlarida topolagan ballari semestr yakunida reyting qaydnomasiga butun sonlar bilan qayd qilinadi. Reyting daftarchasining “Opquv rejasida ajratilgan soat” ustuniga semestr uchun fanga ajratilgan umumiy opquv yuklama soatlari, “Fandan olingan baho” ustuniga esa 100 ballik tizimdagi opzlashtirishi qopyiladi.

Talabaning saralash balidan oast bo`lgan opzlashtirishi reyting daftarchasiga qayd etilmaydi.

28. Har bir fan bopyicha optkaziladigan nazorat turlarining natijalari guruh jurnali hamda qaydnomada qayd etiladi va shu kunning opzida (nazorat turi yozma ish shaklida optkazilgan boplsa, 2 (ikki) kun muddat ichida) talabalar eotiboriga yetkaziladi.

29. Yakuniy nazorat natijalariga kopra fan opqituvchisi talabalarning fan bopyicha reytingini aniqlaydi hamda reyting daftarcha va qaydnomaning tegishli qismini topldiradi.

30. Talabaning reytingi uning bilimi, kopnikmasi va malakalari darajasini belgilaydi. Talabaning semestr (kurs) bopyicha umumiy reytingi barcha fanlardan topolangan reyting ballari yigpindisi orqali aniqlanadi.

31. Talabalar umumiy reytingi har bir semestr va opquv yili yakunlangandan sopng eolon qilinadi.

32. Diolom ilovasi yoki akademik maolumotnomani dekanat tomonidan rasmiylashtirishda fan bir necha semestr davom etgan boplsa, reytinglar yigpindisi olinadi.

Talabaga imtiyozli diolom belgilashda uning har bir semestr yakunidagi fanlar bopyicha opzlashtirish koprsatkichi hisobga olinadi.

33. Talabalarning nazorat turlari bopyicha erishgan natijalari kafedralar, dekanatlar va opquv-metodik boplinmalarida komogpyuter xotirasiga kiritilib, muntazam ravishda tahlil qilib boriladi. Universitetda talabalar bilimini baholash jarayonining amaliy qismi, yaoni reyting ballarini hisoblashni optimallashtirish, orofessor-opqituvchilar vaqtidan samarali va oedagogik maqsadlarga muvofiq holda foydalanish, reyting ballari bopyicha miqdoriy koprsatkichlarga doir maolumotlar (opzlashtirish darajasi, sifat koprsatkichi va x.k.) bilan ishlashni yengillashtirish hamda baholash jarayonini shaffofligini taominlash maqsadida barcha nazorat turlari bopyicha talabalarni opzlashtirish koprsatkichlari quyidagi tartibda foizlarda rasmiylashtiriladi, reyting ballari esa maxsus avtomatlashtirilgan komogpyuter dasturi orqali hisob-kitob qilinadi: 86%-100% - aolo, 71%-85% - yaxshi, 55%-70% - qoniqarli, 54% va undan oast – qoniqarsiz.

34. Joriy, oraliq va yakuniy nazorat natijalari kafedra yigpilishlari, fakulgptet va universitet Ilmiy kengashlarida muntazam ravishda muhokama etib boriladi va tegishli qarorlar qabul qilinadi.

VI. Yakuniy qoidalar
35. Opzbekiston Resoublikasi Oliy va oprta maxsus taolim vazirligi hamda Opzbekiston Resoublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Davlat test markazi test baholari va reyting ballarining xolisligini tekshirishni tashkil etadi va nazorat qiladi.

36. Ushbu Nizomda belgilangan masalalar bopyicha kelib chiqqan nizolar qonun hujjatlari asosida hal qilinadi.

Fan bopyicha talabalar bilimini baholash meoyorlari

3-semestr bopyicha

“Hozirgi zamon tabiiy fanlar konseosiyasi fanidan baholash mezonlari

Maksimal ball - 100

saralash ball - 55

t/r	Nazorat turlari	Soni	Ball	Jami ball
1	J.B 1.1.Amaliyolarni bajarish 1.2 Loborotoriya bajarish 1.2. TMI – yozma referat tayyorlash	10 10 1	5,4 1	39 1
2	O.B. 2.1. Yozma ish (3 ta savol va 5 ta test)	1	30 % (10x3=30) (5x2=10)	30
3	Ya.B 3.1. Yozma ish (2 ta savol) 3.2. Test (10 ta)	1	30 (10x2=20) (10x1,0=10)	30
	Jami			100

Joriy nazorat 40 ball

Maksimal 40 ball

Saralash ball 22

Baxo	Foiz (%)	Ball
Qoniqarsiz	0-54	0-21
Qoniqarli	55-70	22-28
Yaxshi	71-85	29-34
Aolo	86-100	35-40

Oraliq nazorat 30 ball

Maksimal 30 ball

Saralash 17 ball

Baxo	Foiz (%)	Ball
Qoniqarsiz	0-54	0-16
Qoniqarli	55-70	17-21
Yaxshi	71-85	22-25
Aolo	86-100	26-30

JN+ON

Maksimal 70 ball

Saralash 39 ball

Baxo	Foiz (%)	Ball
Qoniqarsiz	0-54	0-38
Qoniqarli	55-70	39-49
Yaxshi	71-85	50-60
Aolo	86-100	61-70

Yakuniy nazorat 30 ball

Maksimal 30 ball

Saralash 17 ball

Baxo	Foiz (%)	Ball
Qoniqarsiz	0-54	0-16
Qoniqarli	55-70	17-21
Yaxshi	71-85	22 - 25
Aolo	86-100	26-30

7. Fanlar bo`yicha talabalar bilimini baholashda quyidagi namunaviy mezonlarni inobatga olish tavsiya etiladi

ball	Baho	Talabaning bilim darajasini ifodalovchi holatlar
(86-100)	Aolo	O`tilgan mavzular bo`yicha to`liq va yetarli darajada nazariy hamda amaliy bilimlarga ega ekanligini namoyish eta olish; Muhim topshiriq va masalalar bo`yicha to`g`ri xulosa va qarorlar qabul qilsh; Muammolarni hal etishga ijodiy yondasha olish; Mustaqil fikrlashi va mushohada yurtish; Fanning mohiyatini aniqlash, tushunishi orqali uning asosiy qoidalarini to`liq bayon eta olish; Agar talaba oboektga to`liq tarif bera olsa.
(71-85)	Yaxshi	O`tilgan mavzular bo`yicha deyarli to`liq darajada nazariy hamda amaliy bilimlarga ega ekanligini namoyish eta olishi; Muhim topshiriq va masalalar bo`yicha malum darajada xulosa va qarorlar qabul qilishi; Mustaqil fikrlash va mushohada yuritishga harakat qilishi; Fanning mohiyatini aniq tushuntirish orqali uning asosiy qoidalarini maolum darajada bayon eta olishi va hakoza.
(55-70)	Qoniqarli	O`tilgan mavzular bo`yicha nazariy hamda amaliy bilimlarni qisman o`zlashtirishi; Muhim topshiriq hamda masalalar bo`yicha qabul qilingan xulosa va qarorlarning to`liq, aniq emasligi; Fanning mohiyatini tushunish orqali uning asosiy qoidalarini qisman bayon etishi va hakoza.
(0-54)	Qoniqarsiz	O`tilgan mavzular bo`yicha nazariy hamda amaliy bilimlarni o`zlashtirishning oast darajasi; Muhim topshiriq va masalalar bo`yicha qabul qilingan xulosa va qarorlarni qabul qila olmasligi; Fanning mohiyatini tushunmasligi hamda uning asosiy qoidalarini bayon eta olmasligi va hakoza.

Joriy baholash (J.B)

Joriy baholash fanning har bir amaliy mashg`ulot darsida amalga oshiriladi va talabaning bilim darajasi aniqlab boriladi. U odatda talabaning bilim darajasini eng avvalo uning auditoriyadagi yani dars o`qish jarayonidagi faolligi, o`tilgan mavzularni o`zlashtirish darajasini belgilab berib u quyidagi holatlar orqali namoyon bo`ladi:

- Berilgan savollarga og`zaki javob berish;

- Berilgan topshiriqlarni bajarish va ularga yozma bayon tayyorlash;

Joriy baholashda talabalarning bilimi 40 ball hisobida baholanadi.

Joriy baholash quyidagicha o`tkaziladi

A. Berilgan vazifani yozma shaklda bayon qilish – 20 ball.

B. Berilgan vazifani maqsadidan kelib chiqib savollarga javob berish – 10ball.

C. Talabaning faolligi va o`z ustida ishlashi – 5 ball.

D. Berilgan topshiriqlarga estetik did bilan yondashish – 5 ball.

Oraliq baholash (O.B)

Oraliq nazoratni baholashda talabalarning bilimi 30 ball hisobida baholanadi.

Oraliq nazoratni baholash 30 ballni tashkil etib, odatda o`quv semestrining oraliq nazorat belgilangan kunigacha shu fandan optilgan mavzulari bo`yicha talaba o`zlashtirgan bilimini baholash maqsadida o`tkaziladi. U yozma ish shaklida o`tkaziladi.

Oraliq baholashda talabalarga tayanch tushunchalariga asoslangan 3 ta

umumiy savol beriladi.

Berilgan topshiriqni bajarish yozma shaklda topliq bayon qilish - 30 ball.

Har bir umumiy savol 10 ball dan baholanadi.

Har bir savol quyidagicha baholanadi.

1) talaba savolga javob bera olmasa 0 ball.

2) talaba savolni qisman yoritgan bo`lsa 4,5 ball.

3) talaba savolni to`liq yoritgan bo`lsa va misollar bilan tushuntirib yozgan bo`lsa 10 ball

Yakuniy baholash (YaB)

Yakuniy baholash 30 ballni tashkil etib odatda o`quv semestrining oxirida fanning o`tilgan barcha mavzulari bo`yicha talaba o`zlashtirgan bilimini baholash maqsadida o`tkaziladi. U yozma ish yoki test shaklida o`tkazilishi mumkin.

Yakuniy baholashda talabalarga tayanch tushunchalariga asoslangan 2 ta

umumiy savol va 10 ta test savollari beriladi.

Har bir umumiy savol 10 ball dan, test savollari esa har bir test savoliga 1 balldan jami 10 ta test savoli 10 ball bilan baholanadi.

A) Har bir savolga – 10 ball.

1) talaba savollarga javob bera olmasa 0 ball.

2) talaba savolni qisman yoritgan bo`lsa 4,5 ball.

3) talaba savollarni to`liq yoritgan bo`lsa va misollar bilan tushuntirib yozgan bo`lsa 10 ball.

B) Test savollariga -10 ball.

Talabalarga 10 ta test savoli beriladi. Bunda talabaga har bir to`g`ri javob uchun 1 ball qo`yiladi. Agar talaba test savollariga umuman javob bera olmasa ball qo`yilmaydi.