O’zbekiston rеspublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi navoiy davlat konchilik instituti kimyo-metallurgiya Iqtisodiyot va menejment

3. "RICH BOND GOLD NAVOIY" MChJDA BUXG’ALTIRIYA HISOBINI HOZIRGI HOLATI.

3.1 Asosiy vositalarni hisobga olish
"RICH BOND GOLD NAVOIY" MChJda asosiy vositalarni tashkil etish va hisobga olish O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining buyrug'i bilan tasdiqlangan "Asosiy vositalarni hisobga olish " va "Asosiy vositalarni hisobga olish bo'yicha uslubiy ko'rsatmalar" Buxgalteriya hisobi qoidalariga muvofiq amalga oshiriladi.
Korxonada moliyaviy-xo'jalik faoliyatini amalga oshirish jarayonida asosiy vositalar qabul qilinadi va foydalanishga topshiriladi. Ular ekspluatatsiya natijasida eskiradi, ta'mirlanadi, boshqa joyga ko'chiriladi, ma'naviy va jismoniy eskirish yoki undan keyingi foydalanishning maqsadga muvofiq emasligi sababli korxonadan chiqib ketadi. "RICh BOND GOLD NAVOIY" MChJda asosiy vositalarning mavjudligi va harakati dastlabki baholashda amalga oshiriladi.
"RICH BOND GOLD NAVOIY" MChJda asosiy vositalarning, ularning kelib tushishi va yo'q qilinishining sintetik hisobi: 01 "Asosiy vositalar", 08 "Asosiy aktivlarga investitsiyalar", 91 "Boshqa daromadlar va xarajatlar", 1 "Sotish va boshqa tasarruf etish" subschyoti bo'yicha olib boriladi. asosiy fondlar ".
01-sonli "Asosiy vositalar" hisobvarag'i tashkilotning aktsiyalarining mavjudligi va harakati va ekspluatatsiyadagi asosiy vositalarga egalik huquqi to'g'risida ma'lumot olish uchun mo'ljallangan. Hisobvaraqning debetida asosiy vositalarning balansga kelib tushishi va qabul qilinishi hamda ularning qiymatining oshishi aks ettiriladi; ssuda asosiy vositalarning chiqib ketishi va qiymatining pasayishini aks ettiradi.
Hisob 91 "Boshqa daromadlar va xarajatlar" subschyoti "Asosiy vositalarni sotish va boshqa tasarruf etish". Ushbu schyotning debetida aks ettiriladi boshlang'ich qiymati asosiy vositalarning eskirgan ob'ektlari, shuningdek, asosiy vositalarni yo'q qilish bilan bog'liq xarajatlar. 91-1-schyotning krediti bo‘yicha hisobdan chiqarilgan asosiy vositalar bo‘yicha hisoblangan amortizatsiya summasi, mulkni sotishdan tushgan tushumlar hisobga olinadi. Asosiy vositalarni sotish natijalari 99-“Foyda va zarar” schyotiga hisobdan chiqariladi.
"RICH BOND GOLD NNAVOIY" MChJ kompaniyasida asosiy vositalar harakatini tavsiflovchi asosiy hujjatlar quyidagilardir:
Asosiy vositalarni qabul qilish va topshirish dalolatnomasi (6-ilova) - korxonaga asosiy vositalar kelib tushganda uch nusxada rasmiylashtiriladi. Ulardan biri "RICH BOND GOLD NAVOIY" MChJ buxgalteriya bo'limiga topshiriladi, u erda uning asosida asosiy vositalarni hisobga olish uchun inventar karta tuziladi (7-ilova). Ushbu hujjat asosiy vositalarni qabul qiluvchi tegishli mutaxassislardan iborat komissiyaning barcha a'zolari tomonidan imzolanadi. Shuningdek, asosiy vositalar yetkazib beruvchilardan va boshqa manbalardan olinganda QQS summasini hisobga olish uchun qabul qilish uchun zarur bo‘lgan tegishli konsignatsiya qog‘ozlari (8-ilova) va schyot-faktura (9-ilova) tuziladi.
Asosiy vositalarni hisobga olish uchun inventar karta (10-ilova) - korxonaga asosiy vositalar qabul qilinganda bir nusxada tuziladi. Ushbu hujjatda asosiy vositalarning har bir birligining batafsil tavsifi berilgan: boshlang'ich yoki almashtirish qiymati, u yangi ob'ektmi yoki ta'mirlashmi, shuningdek, kapital ta'mirlar soni, inventar raqami va boshqalar.
Asosiy vositalarning inventar raqami deganda asosiy vositalar korxonada ro'yxatga olingan nom tushuniladi. Asosiy vositalar ishdan bo'shatilganda, inventarizatsiya kartasi hujjatlar kabinetidan buxgalteriya bo'limiga chiqariladi.
Asosiy vositalar ob'ektini hisobdan chiqarish dalolatnomasi (11-ilova) - asosiy vositalar eskirish, ta'mirlash, modernizatsiya qilish yoki stixiyali harakatlar natijasida tugatilgan taqdirda, uch nusxada rasmiylashtiriladi.
Asosiy vositalarning ichki harakati uchun schyot-faktura (12-ilova) - ikki nusxada, asosiy vositalarning bir tarkibiy bo'linmadan ikkinchisiga ichki harakati bilan yoziladi.
2022 yil uchun Rich Bond gold navoiy MChJda asosiy vositalar harakatini hisobga olish uchun asosiy buxgalteriya yozuvlari
1-misol. RICH BOND GOLD MChJ 2022 yil 15 yanvarda 5900000 sum qiymatidagi nusxa ko'chirish mashinasini sotib oldi. QQS - 9 00000 sum Mashinani yetkazib berish uchun “Rich bomd gold navoiy” MChJ transport kompaniyasi xizmatlaridan foydalangan. Yetkazib berish narxi - 472000 sum (QQS bilan – 72000sum)
Nusxa ko'chirish moslamasi ishga tushirildi. Mashina yetkazib beruvchi va transport kompaniyasining hisob-fakturasi to'langan. Ushbu operatsiya "Rich bond gold navoiy" MChJ buxgalteriya bo'limi tomonidan quyidagi yozuvlar bilan amalga.
5 Jadval

Miqdori (sum)	Dt	KT
Yetkazib beruvchining schyot-fakturasida ko'rsatilgan summaga nusxa ko'chirish mashinasini sotib olish (QQSdan tashqari)	50 00000	8	60
Sotib olingan qiymatlar uchun QQS miqdori aks ettirilgan	9 00000	19	60
Nusxa ko'chirish moslamasini yetkazib berish bo'yicha xizmatlar narxini aks ettirdi	4 00000	8	60
Yuk tashish kompaniyasining schyot-fakturasida QQS ajratilgan	72000	19	60
Nusxa ko'chirish mashinasini sotib olishning haqiqiy qiymati	54 00000	1	8
Qurilma uchun etkazib beruvchiga o'tkaziladigan mablag'lar	59 00000	60	51
Qurilmani yetkazib berish uchun yuk tashish kompaniyasiga o'tkaziladigan mablag'lar	60	51
Chegiriladigan QQS	72000	68	19

Misol 2. "Rich bond gold Navoiy" MChJ 2022 yil 7 aprel bozor qiymati 2500000 sum bo'lgan shaxsiy kompyuterni oldi. qonuniy faoliyatni amalga oshirish. Xuddi shu oyda kompyuter ishga tushirildi. Muddati foydali foydalanish to'rt yilga (48 oy) tenglashtirildi. "RICH BOND GOLD Navoiy" MChJning buxgalteriya bo'limi quyidagi buxgalteriya yozuvlarini kiritdi:
6-jadval
Sozlamani tahlil qilish birlamchi buxgalteriya hisobi RICH BOND GOLD MChJda asosiy vositalar ob'ektlari bo'yicha quyidagi xulosalar chiqarish mumkin:
Asosiy vositalarning birlamchi hisobi buxgalteriya hujjatlarining yagona shakllarida amalga oshiriladi va asosiy vositalarning mavjudligi va harakatini nazorat qilishga yordam beradi.
Asosiy vositalarning sintetik hisobi 01 "Asosiy vositalar" hisobvarag'ida yuritiladi, bu tashkilotning asosiy vositalarining mavjudligi va harakati to'g'risidagi ma'lumotlarni umumlashtiradi va "Rich bond gold" MChJda ekspluatatsiya qilinadigan asosiy vositalarga nisbatan qo'llaniladi.