O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta
N >> P, O >> C, F >> Cl >Br > J
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
| N >> P, O >> C, F >> Cl >Br > J
Qattiq kislotalar musbat zaryadlangan hajmi kichik atom elektronlar aktseptorini tutadi. Yumshoq kislotalar tarkibida hajmi katta atom elektronlar aktseptori bo’ladi, oson siljiydigan elektronlar soni esa ko’p. Kislotaning qattiqligi u qattiq asoslar bilan, yumshoqligi yumshoq asoslar bilan bog’langanda ortadi.
Xulosa qilib aytganda, yumshoq kationlarning xususiy sol`vatlanishi erituvchining yumshoq nuleofil – asos erituvchi ta’sirida sodir bo’ladi.
Oddiy efirlarning hosil bo’lishi reaktsiyasi birinchi nuqta’i nazardan ahamiyatli. Fenollar tabiatda asosan metilefirlari shaklida uchraydi. Shu bois metillash glikozillash kabi tabiiy birikmalar kimyosida muhim ahamiyatga ega. Fenol gidroksil guruhni himoya qilish uchun u ko’pincha metillanadi.
Fenollarni metillash va boshqa alkillash reaktsiyalari ularni suvda eriydigan tuz ishqoriy metalni tuzlarini alkilsul`fatlar bilan alkillash orqali olinadi:
C 6 H 5 OH + (CH 3 O) 2 SO 2 NaOH C 6 H 5 OCH
3 + Na
2 SO 4
Gidroksil guruhi “fazoviy qiyinchilik” holatida bo`lgan fenollarni natriyli yoki litiyli tuzi NaH yoki LiH ta`sirida olinadi:
CH 3 OH CH
3 CH 3 ONa | | | | | | CH 3 −C _ _ C−CH 3 NaH H 3 − C_ _C− | | | +H 2
CH 3 CH 3
| | R R
ONa OR | R−Br | ∕ \\ efir yoki ∕ \\ + NaBr
aproton/Er
62
OH OCH 3
| CH 2 N 2 | ∕ \\ ∕ \\ + N 2
CH 3
OH | OCH 3
CH 3
| CH− CH 3 | ∕
∕ CH 2 N 2 − CH \ CH 3
Diazometan bilan O-alkillash reaktsiyasida reaktsiya metanol yoki Br 3 bilan
katalizlanadi.
Oddiy efirlar yana N,N–ditsiklogeksilkarbodiimid ta’sirida olish mumkin. Bu reagent odatda, peptidlar kimyosida qo’llaniladi. Fenollar efirlari sintezida ham qo’llash mumkin: H + H +
−N=C=N− −N=C=NH− | ROH O−R
− ArOR + −NHCONH |
Metil va boshqa alkilefirlarini parchalash juda qattiq sharoitda boradi. Shu sababli, bu guruhlardan himoya vositasi sifatida foydalanishda buni hisobga olish kerak.
Fenolni uchlamchi butil efirlari fenol va izobutelendan BF3 ta’sirida olinadi[82]:
63
CH 3
∕ OH OC− CH 3
BF 3 CH 3
+ CH 3 −C=CH
2
| CH 3
Kislotalar ta’sirida yuqori haroratda bu reaktsiya qaytar: CH 3
∕ O−C− CH 3 OH
| \ | CCH 3
h +
+ CH 3 −C=CH 2
| CH 3
Fenollarning benzil efirlari fenolni benzilxlorid bilan atsetonda kaliy iodid va K 2
3 bilan qaynatib olinadi[]. Ularni parchalash esa yumshoq sharoitda triftorsirka kislota ta’sirida va xona haroratida olib boriladi yoki palladiyli katalizator ishtirokida gidrogenoliz qilish mumkin. Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|