O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta

Alkilaril efirlarining reaktsiyalari 

 

Arilalkil  efirlari  turli  xil  katalizatorlar  ta’sirida  qaytaguruhlanish 

reaktsiyasiga uchrab alkilfenollarga aylanadi. Masalan, benzilfenil efiridan asosan 

n-benzilfenol, difenil efiridan esa n-gidroksibifenil hosil bo’ladi [].  

 

Alkilfenilefirlari  L`yuis  kislotalari  ta’sirida  izomerlanganda  orto  va  (yoki) 

para-alkilfenollar hosil bo’ladi:  

 

 

---

 

66 

                                                                       OH                      OH 

                        _OR                                                                          _ R 

                                              

AlCl

3                                              

+ 

                                               

CS

2

 

 

 

 

Reaktsiya  ichki  molekulyar  yoki  molekulalararo  mexanizmda  borishi 

mumkin. Ikkilamchi butilfenilefirini qaytaguruhlanish reaktsiyasi AlCl

3

 ishtirokida 

molekulalararo mexanizmda (bimolekulyar) boradi va konfiguratsiyasini aylanishi 

kuzatiladi:  

 

                                                                       OH                      OH 

                                                                                                             OHCH

2

CH

3

 

 

      −OCH−CH

2

−CH

3      

  AlCl

3  

                                             ¯  | 

                      |                                                              +                      CH

3

 

                     CH

3

 

                                                                      CH−CH

2

CH

3

 

                                                                       | 

                                                                      CH

3

  

 

 

Oddiy  efirlar  kuchsiz  L`yuis  asoslari  kuchli  kislotali  muhitda  protonlanadi. 

Masalan, ular AlCl

3

 ta’sirida yuqori haroratda dialkillanishi ham mumkin.  

 

Alkil  va  diaril  efirlari  S

E

  reaktsiyalariga  ham  oson  kirishadi.  Ayniqsa,  ular 

uchun alkillash va atsillash reaktsiyalari xarakterli.   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

67