O`zbekiston respublikasi oliy va o'rta

O'tkir tomirlar yetishmovchiligi 
O'tkir tomirlar yetishmovchiligiga ko'p qon va suyuqlik (ich ketish, tinmay qusish), 
og'ir shikastlanish, zaharlanish, asab va ruxiy zo’riqishlar sababchi bo'ladi.O'tkir 
tomirlar yetishmovchiligiga hushdan etish, kollaps, shok holatlari bilan yuzaga 
chiqadi.Hushdan ketish miya to’qimalarining o'tkir qonsizlanishi (ishemiyasi), 
natijasida qisqa vaqt hushni yo’qotishdir. Ruxiy ko’chinmalar, ko'p qon yo’qotish, 
og'riq, charchash, jazirama issiqda uzoq vaqt bo’lish hushdan ketishga sababchi 
bo'ladi.Bemor huhidan ketadi, teri va shilliq pardalari oqaradi, sovuq ter bosadi, 
ko'z qorachiqlari torayadi. Tomir urushi (puls) to'liqligi kuchsiz, nafas olishning 
yuza bo'lishi kuzatiladi. 
Davosi. hushdan ketishga sabachi bo’lgan omillar tezda bartaraf qilinadi. Bemorni 
boshi past, oyoqlari esa balandroq qilib yotqiziladi. Bunday vaziyatda miyaning 
qon bilan ta'minlanishi yaxshilanadi. Bemor yotgan xonaga sof havo kirib turishini 

---

ta'minlash lozim. Nashatir spirti bug'lari hidlatiladi. Og'ir hollarda sun'iy nafas 
oldiriladi. 
KOLLAPS 
Kollaps deb arterial va venoz bosimning keskin pasayishi va tomirlarda 
aylanadigan qon miqdorining kamayishi bilan xarakterlanadigan o’tkir yurak 
tomirlar yetishmovchiligiga aytiladi.Kollaps og’ir yuqumli kasalliklarda (holera, 
salmonellez, dizenteriya). Ko'p qon ketganda, shikastlanganda, gavda vaziyatining 
gorizontal holatdan vertikal holatga tez burish (ortostatik kollaps) natijasida, 
ovqatdan zaharlanishda yuzaga keladi. 
Klinikasi. Bemor hushini yo’qotmagan holda qattiq tashnalikdan shikoyat qiladi. 
Teri qoplamlari keskin oqarib. sovuq ter bosadi, tez-tez yuzaki nafas oladi. Tana 
harorati, qon bosimi pasayib, og’zi quriydi. Puls tezlashgan, ipsimon bo'ladi.