O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 017 yil fevraldagi 4947-sonli
Yüklə 3,05 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Buxgalteriya balansi turlari
54 mos bo‘lishi kerak. Sinov balansi buxgalteriya davrining so‘nggi kunida tayyorlanadi. 18 8-jadval Sinov balansi T/R Buxgalteriya yozuvi Summa Debet Kredit 1 Xaridorlardan bo‘nak XX 2 Xodimlarga bo‘nak XX 3 Auditorga haq XX 4 Bankda balans XX 5 Bank kreditlari XX 6 To‘langan bank foizlari XX 7 Kapital XX 8 Naqd pullar XX 9 Sotish bo‘yicha komission haq XX 10 Elektr xarajatlari XX 11 Asosiy vositalar XX 12 Tashqi tashuv qiymati XX 13 Olingan foizlar XX 14 Ichki tashuv qiymati XX 15 Ma’muriy xarajatlar XX 16 To‘lanmagan ijara hisobi XX 17 Sug‘urtaga to‘lovlar XX 18 Xaridlar XX 19 Ijara XX 20 Ta’mirlash va rekonstruksiya qilish XX 21 Ish haqi XX 22 To‘lanadigan ish haqi XX 23 Sotish XX 24 Xodimlarga ijtimoiy yordam xarajatlari (asosiy shtat bo‘yicha) XX 25 Sarmoya XX 26 Har xil kreditorlar qarzi XX 27 Har xil debitorlar qarzi XX JAMI XXXXX XXXXX Sinov balansi yordamida bir tashkilotning moliyaviy hisobotlarini chizish mumkin va bu keng qamrovli muvozanatro‘yxatini beradi. Masalan, 18 Learn Financial Accounting financial accounting basics tutorials point simply easy learning. 32-37 b. 55 savdofaoliyatida yalpi foyda aniqlash uchun foyda va zarar tahlil qilinadi, xulosa qilishga tayyor hisobot tayyorlanadi. Tugatish balansi korxona faoliyatini tugatish sanasida mol-mulk va uning manbalari holatini tavsiflash uchun tuziladi. Tugatish balansi asosida tugatish komissiyasi korxonaning tugatilish paytidagi kreditorlik va debitorlik qarzlari summasini belgilaydi, so‘ngra kreditorlar bilan hisob-kitob qiladi, keyin korxonani tashkil etish chog‘ida muassislar tomonidan ustav kapitaliga kiritilgan badallarni qaytaradi. So‘ngra korxona mol-mulkining qolganini uning muassislari o‘rtasida taqsimlaydi, ya’ni barcha uzil-kesil hisob-kitoblarni amalga oshiradi. Tugatish balansida xo‘jalik subyektining aktivlari tugatish komissiyasi bahosida, ya’ni ular sotilishi mumkin bo‘lgan bahoda aks ettiriladi. Olinishi umidsiz qarzlar va zararlar tugatish balansiga kiritilmaydi. Bo‘lish (ajratish) balanslari yirik korxonaning bir necha mayda korxonalarga bo‘linish vaqtiga yoki shu korxonaning bir yoxud bir necha tarkibiy bo‘linmasini boshqa korxonaga berish vaqtiga tuziladi. Ba’zi hollarda bu balans berish balansi ham deb yuritiladi. Birlashtirish balansi bir necha korxonalar bitta balansga birlashganida tuziladi. Axborot hajmi bo‘yicha balanslar bir martalik va yig‘ma balanslarga bo‘linadi.Bir martalik balans faqat bitta korxona bo‘yicha joriy hisob asosida tuziladi. Yig‘ma balans bir martalik balanslar asosida tuziladi va birlashmalar (vazirliklar, firmalar, aksiyadorlik jamiyatlari va shu kabilar)ning xo‘jalik mablag‘larini aks ettiradi. Mulkchilik shakliga ko‘ra davlat, kooperativ, o‘z, aralash va qo‘shma korxonalar, shuningdek, jamoat tashkilotlari balanslari farq qiladi, Aks ettirish obyektiga ko‘ra balanslar mustaqil va alohida balansga ajratiladi. Mustaqil balansni yuridik shaxs bo‘lgan korxonalar tuzadi.Alohida balansni korxonaning tarkibiy bo‘linmalari (filiallar, bo‘limlar, korxonaning avtotransport va turar-joy hamda kommunal xo‘jaliklari) tuzadi. Tozalash usuliga ko‘ra balanslar brutto-balans va netto-balanslarga bo‘linadi. Brutto-balans — tartibga soluvchi moddalarni o‘z ichiga oluvchi balansdir. “Asosiy vositalarning eskirishi”, “Nomoddiy aktivlarning amortizatsiyasi”, “Sotib olingan xususiy aksiyalar” singari tartibga soluvchi moddalarni o‘z ichiga oladi. Brutto (brutto) – italyancha so‘z bo‘lib, aynan tarjimasi “qo‘pol”, “tozalanmagan” degan ma’nolarni bildiradi. Brutto balans shakli faqatgina har xil 56 ilmiy tadqiqotlar, balans shaklida umumlashtirishning tarixiy jihatlarini o‘rganish va shunga o‘xshash maqsadlarda tuziladi. Netto-balans — bu tartibga soluvchi moddalar (Kontraktiv va Kontrpassiv schyotlar) qoldiqlari mos ravishda tegishli moddalardan ayirib tashlangan, ya’ni tozalangan balansdir. Netto (netto) so‘zi ham italyancha bo‘lib, “sof”, “toza” degan ma’nolarni bildiradi. Hozirgi vaqtda balansning buxgalteriya hisobi xalqaro standartlariga muvofiq aniqlangan, netto-balansiga mos keladigan shakli qo‘llaniladi. Masalan, “asosiy vositalarning eskirishi”, “nomoddiy aktivlar amortizatsiyasi”, “savdo ustamasi” va hokazolar aktivdagi tegishli moddalardan mos ravishda chegirib tashlanib, ularning sof qoldig‘i ko‘rsatiladi. Passivda esa Kontrpassiv schyotlar qoldig‘i, masalan, “sotib olingan xususiy aksiyalar” moddasining qoldig‘i u bilan bog‘liq tegishli modda, ya’ni “Ustav kapitali” moddasi qoldig‘idan chegirib tashlanadi. Korxona moliyaviy ahvolining yomonlashishiga qarab tugatish balanslari quyidagi ko‘rinishlarda tuziladi: Yüklə 3,05 Mb. Dostları ilə paylaş:
|