O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 017 yil fevraldagi 4947-sonli
Xo‘jalik faoliyatining asosiy ko‘rsatkichlari
Yüklə 3,05 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
5.2. Xo‘jalik faoliyatining asosiy ko‘rsatkichlari Raqobatga asoslangan bozor iqtisodiyoti sharoitida xo‘jalik yurituvchi subyektlarning ko‘pchilik qismi moliyaviy xo‘jalik faoliyati iqtisodiyotning qaysi tarmog‘iga qarashliligidan qat’iy nazar xo‘jalik hisobi tizimiga asosan ish yuritadi. Buxgalteriya hisobi xo‘jalik yurituvchi subyektlari mulklarining xarakatini to‘liq, yoppasiga, uzluksiz o‘z usullariga asosan hisobga olishga asoslangandir. Korxonalarda xo‘jalik jarayonlarini kuzatish, faoliyat moliyaviy natijasiga baho berish zarur bo‘lib, bu zaruriyatni amalga oshirish uchun ko‘rsatkichlardan foydalaniladi. Ko‘rsatkichlar yordamida korxona biznes-rejasining bajarilishi, tovar- moddiy zaxiralari me’yoriga, xodimlar shtat ro‘yxati va boshqa me’yoriy ko‘rsatkichlariga rioya etilishi shuningdek, reja (mahsulot ishlab chiqarish, tovar aylanishi, ish bajarish, xizmat ko‘rsatish va boshqa) ko‘rsatkichlar bajarilishlari nazorat qilinadi. Ko‘rsatkichlar iqtisodiy mazmuniga ko‘ra, miqdoriy va sifat ko‘rsatkichlariga bo‘linadi. Miqdoriy ko‘rsatkichlar korxona xo‘jalik faoliyatidagi u yoki bu jarayon haqidagi ma’lumotga ega bo‘lish imkoniyatini beradi. Xo‘jalik yurituvchi subyekt faoliyatidagi asosiy va muhim jarayonlardan biri sotish jarayonidir. Xo‘jalik yurituvchi subyekt iqtisodiyotning qaysi tarmog‘iga qarashligiga ko‘ra, sotish jarayoni ko‘rsatkichining tarkibi turlicha bo‘ladi. Sotish 85 jarayoni ko‘rsatkichi miqdoriga esa, xo‘jalik yurituvchi subyektning faoliyat ko‘lami hamda turli ichki va tashqi omillar ta’sir etadi. Xo‘jalik yurituvchi subyekt iqtisodiyotning sanoat tarmog‘iga qarashli bo‘lsa, sotish jarayoni ko‘rsatkichi mazkur korxonada sotilgan tayyor mahsulotning umumiy miqdori, hamda alohida turlari bo‘yicha ma’lumotga ega bo‘lish imkoniyatini beradi. Savdo korxonalarida sotilgan tovarlarning umumiy va alohida turlari bo‘yicha olingan miqdoriy ko‘rsatkich sotish jarayoni haqidagi ma’lumotni beradi. Agar korxona qurilish tashkiloti bo‘lsa, ushbu korxona bajargan va sotilgan ishlari qiymati mazkur korxona sotish jarayonining miqdoriy ko‘rsatkichi hisoblanadi. Iqtisodiyotning tarmoqlari turlicha bo‘lib, ular orasida xizmat ko‘rsatuvchi sohalar ham mavjud. Masalan, maishiy xizmat ko‘rsatuvchi korxonalar, bank muassasalari, mehmonxonalar va hokazo. Mehmonxona, shifoxonalar uchun asosiy miqdoriy ko‘rsatkichlardan biri bo‘lib, xizmat ko‘rsatilgan mijozlar soni, oliy o‘quv yurtlari uchun esa tayyorlangan mutaxassislar soni hisoblanadi. Xo‘jalik yurituvchi subyektlarning mahsulot (ish, xizmat) sotish jarayonlaridagi miqdoriy ko‘rsatkichlar nafaqat umumiy, balki mahsulot (ish, xizmat) alohida turlari bo‘yicha ham zarur bo‘lib, ushbu ko‘rsatkichlarni o‘rganish, tahlil etish natijasida korxonalar moliyaviy xo‘jalik faoliyatini yanada rivojlantirish imkoniyatini beruvchi ichki va tashqi omillari aniqlanadi. Miqdoriy ko‘rsatkichlarga nafaqat sotish jarayoni ko‘rsatkichlari balki, ta’minot, ishlab chiqarish jarayoni ko‘rsatkichlari ham misol bo‘ladi. Ta’minot va ishlab chiqarish jarayonlari miqdoriy ko‘rsatkichlarining qay darajadaligi bevosita sotish jarayoni miqdoriy ko‘rsatkichiga o‘z ta’sirini ko‘rsatadi. Yüklə 3,05 Mb. Dostları ilə paylaş:
|